Αγορά Εργασίας: Μια λύση στο πρόβλημα της Γηραιάς Ηπείρου, το δημογραφικό και η Ελλάδα

Στον αντίποδα, το πρόβλημα της έλλειψης δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού που αντιμετωπίζουν οι χώρες της ΕΕ θα μπορούσε να περιοριστεί αν εντάσσονταν στην αγορά εργασίας συγκεκριμένες ομάδες, οι οποίες παραδοσιακά υποεκπροσωπούνται όπως οι γυναίκες, οι ηλικιωμένοι και οι μετανάστες. Άλλωστε λόγω των δημογραφικών αλλαγών ελλοχεύει ο κίνδυνος περαιτέρω συρρίκνωσης του εργατικού δυναμικού της ΕΕ έως και κατά 18 εκατομμύρια έως το 2050.

Αυτό διαπιστώνει η έκθεση της Κομισιόν για την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις (ESDE) το 2025, επισημαίνοντας ότι το ένα πέμπτο του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, περίπου 51 εκατομμύρια άτομα, βρίσκονται εκτός της αγοράς εργασίας, με τις γυναίκες, τα άτομα ηλικίας 55-64 ετών, τους μετανάστες και τα άτομα με αναπηρία να αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα.

Η διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας θα μπορούσε να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου για ποσοστό απασχόλησης 78 % για το 2030, αλλά και να βελτιώσει την κοινωνική συνοχή και να στηρίξει τον στόχο της ΕΕ για μείωση της φτώχειας έως το 2030, τονίζει η Κομισιόν.

Συμμετοχή των Γυναικών

Η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό παραμένει περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερη από εκείνη των ανδρών. Σήμερα, 32 εκατομμύρια γυναίκες βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας, κυρίως λόγω μη αμειβόμενων υποχρεώσεων φροντίδας, περιορισμένης πρόσβασης σε παιδική φροντίδα και αντικινήτρων στα συστήματα φορολογίας και κοινωνικών παροχών. Σημαντικό είναι ότι περίπου το 75% των μητέρων μικρών παιδιών που δεν εργάζονται αναφέρουν ως κύριο λόγο τα καθήκοντα φροντίδας, ενώ αντίστοιχα μόνο το 13% των πατέρων επικαλούνται τον ίδιο λόγο.

Η έκθεση επισημαίνει ότι η επέκταση των υπηρεσιών παιδικής φροντίδας θα μπορούσε να αυξήσει την απασχόληση των γυναικών σε ορισμένα κράτη μέλη έως και 30%, συμβάλλοντας παράλληλα σε αύξηση του ΑΕΠ της ΕΕ κατά 1,7%.

Άτομα Ηλικίας 55-64

Παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών, σχεδόν 20 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 55-64 ετών παραμένουν εκτός εργασίας στην ΕΕ, κυρίως λόγω συνταξιοδοτικών κανόνων, προβλημάτων υγείας ή περιορισμένης ευελιξίας στην εργασία.

Η έκθεση τονίζει ότι οι συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις, η σταδιακή συνταξιοδότηση, η επέκταση της μακροχρόνιας φροντίδας και η επαγγελματική κατάρτιση μπορούν να ενισχύσουν τη διατήρηση των μεγαλύτερων εργαζομένων στην αγορά εργασίας.

Μετανάστες στην Αγορά Εργασίας

Πάνω από 7 εκατομμύρια μετανάστες στην ΕΕ βρίσκονται εκτός εργατικού δυναμικού, εξαιτίας γλωσσικών εμποδίων, μη αναγνώρισης προσόντων, διακρίσεων και διοικητικών δυσκολιών. Οι μετανάστες αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας (38%) μεταξύ των δημογραφικών ομάδων, αλλά ταυτόχρονα διαθέτουν δεξιότητες κρίσιμες για την κάλυψη των ελλείψεων σε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό.

Η έκθεση προτείνει ότι καλά σχεδιασμένα φορολογικά κίνητρα, σε συνδυασμό με υποστήριξη για αναζήτηση εργασίας, γλωσσική κατάρτιση και απλούστευση διαδικασιών αδειοδότησης, μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τη συμμετοχή των μεταναστών στην αγορά εργασίας.

Άτομα με Αναπηρία

Από τα 44 εκατομμύρια άτομα σε ηλικία εργασίας με αναπηρία, το 56,4% εργάστηκε το 2024, αυξημένο από 55,6% το 2022, σε σύγκριση με 84% των ατόμων χωρίς αναπηρία. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι συστήματα ποσοστώσεων, μέτρα κατά των διακρίσεων και στοχευμένη τοποθέτηση σε θέσεις εργασίας είναι αποτελεσματικά εργαλεία ενσωμάτωσης.

Η στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030 προωθεί χωρίς αποκλεισμούς εργασιακά περιβάλλοντα, ενώ η Ένωση Δεξιοτήτων μπορεί να στηρίξει διαδρομές δεξιοτήτων χωρίς αποκλεισμούς, αξιοποιώντας πλήρως το δυναμικό αυτών των ατόμων.

Και η Moody's για Ελλάδα και δημογραφικό

Μπορεί ο γνωστός οίκος να αξιολόγησε με θετικό πρόσημο τα μέτρα της ΔΕΘ (προς υποστήριξη νέων και των εισοδημάτων τους) οι αναλυτές του οίκου σημειώνουν παράλληλα πως «παρά την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος που φέρνουν τα μέτρα, δομικοί παράγοντες όπως οι ευκαιρίες στην αγορά εργασίας και το κόστος στέγασης πιθανώς θα συνεχίσουν να δυσχεραίνουν τη δημιουργία οικογένειας» και να αποθαρρύνουν την επιστροφή Ελλήνων που έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό.

Οι δημογραφικές πιέσεις αποτελούν σημαντικό περιορισμό για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της Ελλάδας. Εξηγούν ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, αντανακλώντας τη διαρκώς χαμηλή γονιμότητα (1,3 γεννήσεις ανά γυναίκα το 2023) και τη σημαντική μετανάστευση πολιτών παραγωγικής ηλικίας κατά τη διάρκεια και μετά την κρίση χρέους του 2009-2018.

Προσθέτουν, δε, ότι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής επιταχύνει τη γήρανση, αυξάνοντας τον δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων, για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι θα ανέλθει στο 61% έως το 2040, από 39% το 2022.

«Αυτές οι δυναμικές θα περιορίσουν την προσφορά εργασίας, θα επιβαρύνουν το δυνητικό προϊόν και θα αυξήσουν τις δημοσιονομικές δαπάνες. Σε αυτό το πλαίσιο, το φορολογικό πακέτο αποσκοπεί στο να ενθαρρύνει περισσότερες γεννήσεις, να συγκρατήσει και να προσελκύσει νεότερους εργαζόμενους και να στηρίξει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών σε περιοχές με χαμηλό πληθυσμό», σημειώνει ο οίκος.

Κλάδοι με ενδιαφέρον, πού υπάρχουν ανάγκες σήμερα στην Ελλάδα

Σήμερα στην αγορά εργασίας μεγάλο είναι το ενδιαφέρον (και οι προθέσεις των εργοδοτών για προσλήψεις) σε συγκεκριμένους τομείς:

Πρωταθλητής αναδεικνύεται ο κλάδος Μεταφορών και Εφοδιαστικής Αλυσίδας, με προοπτικές που φτάνουν τις 39 μονάδες. Σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του έτους η αύξηση είναι θεαματική, κατά 17 μονάδες, ενώ συγκριτικά με πέρυσι η ενίσχυση φτάνει τις 13 μονάδες, σύμφωνα με τελευταία στοιχεία της ManPowerGroup.

Εντυπωσιακή είναι και η άνοδος της Πληροφορικής, όπου οι προσδοκίες εκτοξεύονται στις 30 μονάδες, με βελτίωση 25 μονάδων έναντι του προηγούμενου τριμήνου και 21 μονάδων συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2024. Πρόκειται για έναν από τους κλάδους που επηρεάζονται άμεσα από τις τεχνολογικές εξελίξεις και τη στροφή των επιχειρήσεων σε ψηφιακές λύσεις.

Ακολουθεί ο τομέας της Βιομηχανίας και των Κατασκευών, με 23 μονάδες. Η άνοδος κατά επτά μονάδες σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο και κατά έξι σε ετήσια βάση αποτυπώνει την κινητικότητα που αρχίζει να καταγράφεται σε έργα υποδομών και παραγωγικές μονάδες.

Αντίθετα, οι Υπηρεσίες Επικοινωνίας, που πριν από έναν χρόνο βρίσκονταν στην κορυφή των προσδοκιών, καταγράφουν σημαντική κάμψη και περιορίζονται σε μόλις οκτώ μονάδες. Σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο, η μείωση είναι εντυπωσιακή, φτάνοντας τις 16 μονάδες. Η ανάλυση σε περιφερειακό επίπεδο δείχνει ότι όλες οι μεγάλες γεωγραφικές ενότητες της χώρας κινούνται σε θετικό έδαφος.