Πώς θα ζούμε το -όχι και τόσο μακρινό- 2049; Δύο ειδικοί απαντούν σε όλες τις απορίες μας

Δύο ειδικοί στο βιβλίο "2049", από τις εκδόσεις KEY BOOKS, αναλύουν τους τρόπους με τους οποίους τα μεγάλα δεδομένα, η Τεχνητή Νοημοσύνη, το blockchain και η εκθετική ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών διαμορφώνουν έναν καινούργιο κόσμο, εξηγώντας τι θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε σήμερα ώστε να είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι για το αύριο -ένα αύριο που φαίνεται όλο και πιο κοντινό και προσεγγίσιμο.

Μεταξύ άλλων, οι συγγραφείς παραθέτουν μια λίστα με τα γνωστότερα μοντέλα γλώσσας (LLMs): GPT-4 από τον OpenAI, ChatGPT επίσης από την OpenAI (το ίδιο και το GPT-3), BLOOM της BigScience, το LaMDA της Google, το MT-LNG από Nvidia/Microsoft, το LLaMA από Meta AI, το Stanford Alpaca, το FLAN UL2 της Google, το GATO της DeepMind, το Pathways Language Model (PaLM) της Google, το Claude της Anthropic και τέλος το ChatGLM από Tsinghua University.

Μερικές προκλήσεις που αφορούν την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στις ζωές μας σχετίζονται με τις γεωπολιτικές εντάσεις, τις αναταραχές στην αγορά εργασίας, τη δημοκρατία αλλά και την ευθυγράμμιση της ΤΝ με τις ανθρώπινες αξίες. Όσον αφορά τη δημοκρατία, για παράδειγμα, οι μελλοντικές στρατηγικές χρειάζεται να περιλαμβάνουν τη δημιουργία ανθεκτικών πολιτικών συστημάτων αλλά και την εκπαίδευση του κοινού στην επιδραστικότητα του AI στη λήψη αποφάσεων και στο χτίσιμο εύπεπτων αφηγημάτων παραπληροφόρησης.

Οι συγγραφείς προτρέπουν το αναγνωστικό κοινό να αγκαλιάσει την αβεβαιότητα ως απαραίτητη συνθήκη προόδου, και με βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, οι άνθρωποι είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για την περίπτωση που τα πράγματα ανατραπούν.

Προγνώσεις σοκαριστικές, κι όμως ρεαλιστικές

Ανάμεσα στις προγνώσεις τους συγκαταλέγονται και οι εξής: Στα επόμενα 3 χρόνια, το Jurassic Park θα είναι πραγματικότητα. Υπάρχουν ήδη δοκιμές όπου εισάγεται DNA από τα εξαφανισμένα είδη σε ζωντανές κυτταρικές καλλιέργειες ζώων. Ως το 2028, ένας στους τέσσερις ενήλικες θα έχει μια σεξουαλική εμπειρία από απόσταση, ενώ έως το 2049 οι αυξανόμενες θερμοκρασίες που προκαλούν ξηρασία και σκοτώνουν τα έντομα θα καταστήσουν σχεδόν το ήμισυ της γης που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια υψηλής ποιότητας καφέ μη καλλιεργήσιμη. Οι συγγραφείς προβλέπουν, επιπροσθέτως, ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) θα αντιπροσωπεύουν το 50% του ενεργειακού μείγματος έως το 2030 και το 85% έως το 2050. Μέχρι το 2049, τα σπίτια των ανθρώπων θα είναι ημι-ζωντανοί τεχνητοί οργανισμοί: εν ολίγοις, κλειστά συστήματα με μεταβολισμό, ανοσολογική απόκριση και μια προσέγγιση νευρικού συστήματος!

Το βιβλίο ρίχνει φως στο πώς η τεχνητή νοημοσύνη και η αυτοματοποίηση θα αλλάξουν τις εργασιακές σχέσεις και τη δομή της κοινωνίας. Παρόλο που οι εξελίξεις αυτές μπορούν να προσφέρουν τεραστίων διαστάσεων οφέλη, όπως η βελτίωση της παραγωγικότητας, εγείρουν και σημαντικά ηθικά και κοινωνικά ζητήματα, όπως η ανεργία που θα μπορούσε να προκύψει λόγω της αντικατάστασης ανθρώπινων θέσεων από ρομπότ και αλγόριθμους.

Βιοηθική

Οι συγγραφείς εξετάζουν τα ηθικά διλήμματα γύρω από την τροποποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος και τις δυνατότητες που ανοίγονται με την πρόοδο της βιοτεχνολογίας. Ενδεχομένως, στο μέλλον, η ανθρώπινη ζωή να επηρεαστεί από τη δυνατότητα να παρατείνουμε τη διάρκεια ζωής ή ακόμα και να "σχεδιάσουμε" τη γενετική μας προδιάθεση.

Περιβαλλοντική ευαισθησία

Η υπερθέρμανση του πλανήτη και η ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρονται σε αρκετά σημεία του βιβλίου. Οι συγγραφείς εξετάζουν το πώς οι τεχνολογίες του μέλλοντος μπορούν να προσφέρουν λύσεις σε ζωτικής σημασίας περιβαλλοντικά ζητήματα, όπως είναι η ενεργειακή εξοικονόμηση, η ανακύκλωση και η αντιμετώπιση της ρύπανσης, αλλά και το αν αυτές οι λύσεις είναι αρκετές για να ανατρέψουν την πορεία του πλανήτη προς μια αργή, αλλά σταθερή καταστροφή.

Μια δημόσια ζωή που είναι πλέον ψηφιακή

Ένα άλλο σημαντικό σημείο του βιβλίου αφορά την ψηφιακή δημοκρατία και τα ψηφιακά δικαιώματα. Συγκεκριμένα, αναλύεται το πώς οι κοινωνίες θα μπορούσαν να προσαρμοστούν σε νέες μορφές κοινωνικής αλληλεπίδρασης και πολιτικής συμμετοχής μέσω των νέων τεχνολογιών. Την ίδια στιγμή, θίγονται οι κίνδυνοι για την ιδιωτικότητα και τις ελευθερίες, την ώρα που η παρακολούθηση και η ψηφιακή καταγραφή ολοένα και αυξάνονται.

Με την άνοδο των deep fakes, των hoaxes, των εναλλακτικών γεγονότων και μιας γενικότερης τάσης προς την προπαγάνδα, υπό πίεση φαίνεται να βρίσκεται η εμπιστοσύνη των ανθρώπων στον ψηφιακό κόσμο. Αυτό που οι συγγραφείς ορίζουν ως δύναμη αλλά ταυτόχρονα και αδυναμία του διαδικτύου είναι το ότι δεν υπάρχει κανένας έλεγχος σε όσα γράφονται και μεταδίδονται. Δεν υπάρχει κάποια κεντρική οντότητα ή αρχή που επιθεωρεί όσα διανέμονται ως πληροφορίες. Το ίντερνετ καθίσταται, λοιπόν, "δίκοπο μαχαίρι", ενώ η κατάρρευση των πλέον αξιόπιστων πηγών πληροφόρησης στον κόσμο είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν ο Δημητριάδης και ο Σκορδάς. Μπορεί οι αλγόριθμοι που αποδεικνύουν την αυθεντικότητα των ειδησεογραφικών πηγών να παρουσιάζουν άνοδο, ωστόσο είναι σε κάθε περίπτωση προτιμότερο να συνδέονται οι άνθρωποι με τους ανθρώπους, ενώ χρειάζεται να υπάρχει μεγαλύτερη προθυμία.

Μεταμόρφωση του λιανικού εμπορίου με την AI

Κάτι άλλο που θα μεταμορφώσει η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως σημειώνουν οι συγγραφείς, είναι το λιανικό εμπόριο. Η επίδραση του AI προβλέπεται να είναι καθοριστική σε κάθε κρίκο της αλυσίδας, από την εξυπηρέτηση των πελατών έως και την αποστολή των προϊόντων. Έτσι, θα εκσυγχρονιστεί η εμπειρία του καταναλωτικού κοινού, ενώ οι εταιρείες θα έχουν τη δυνατότητα να διαχειρίζονται την παραγωγή τους με εξαιρετική ακρίβεια. Ήδη οι πελάτες αρκετών επιχειρήσεων, πλοηγούμενοι στις ιστοσελίδες τους, μπορούν να "συνομιλούν" με ένα chatbot (ένα plugin του Chat GPT), κι έτσι η εμπειρία καθίσταται πλέον διαδραστική.

Εξατομικευμένες διατροφικές συστάσεις σημαίνει βελτιωμένη υγεία και πρόληψη ασθενειών

Συναρπαστικό είναι, επιπλέον, το ότι τα άτομα, μέσω της χρήσης γενετικών εξετάσεων, φορητών συσκευών και αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης, θα έχουν πρόσβαση σε εξατομικευμένες διατροφικές συστάσεις βάσει της μοναδικής γενετικής τους σύνθεσης, τους δείκτες υγείας και τους παράγοντες του τρόπου ζωής τους. Πρόκειται στην ουσία για μια εξατομικευμένη προσέγγιση που θα βελτιστοποιήσει τη διατροφή, θα βελτιώσει καταφανώς τα συνολικά αποτελέσματα της υγείας και ενδέχεται να προλάβει ή έστω να διαχειριστεί ασθένειες μέσα από στοχευμένες διατροφικές παρεμβάσεις.

Το μέλλον βρίσκεται στη βιώσιμη ενέργεια

Όσον αφορά την ενέργεια, αυτή δεν αποκλείεται στο μέλλον να είναι βιώσιμη, άφθονη και συνδεδεμένη, αν πολλοί παράγοντες συμβάλουν προς αυτό. Σε αυτούς συγκαταλέγεται η τεχνολογική καινοτομία, οι πολιτικές αποφάσεις αλλά και οι κοινωνικές μεταβολές. Όπως σημειώνουν οι συγγραφείς, οι εταιρείες που καινοτομούν στους ενεργειακούς και βιομηχανικούς τομείς καταβάλλουν προσπάθεια για ένα μέλλον με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα, εξερευνώντας τρόπους για την επίτευξη των σημαντικών ενδιάμεσων στόχων έως το 2030.

Οι συγγραφείς τονίζουν ότι δεν έχουν ως επιθυμία τους να προβλέψουν το μέλλον, αλλά να είναι άρτια προετοιμασμένοι, οι ίδιοι και οι αναγνώστες του βιβλίου, για οτιδήποτε μέλλει γενέσθαι. Ο ρυθμός της τεχνολογίας τον 20ό αιώνα ήταν εκθετικός, κάτι που είχε ως απότοκο να επηρεάζεται και ταυτόχρονα να μεταμορφώνεται δραστικά κάθε τομέας της κοινωνίας. Αυτό φυσικά συνεχίζεται και τον 21ό αιώνα, και καλό είναι να έχουμε μια εικόνα για τα όσα πρόκειται (ή έστω είναι πολύ πιθανό) να έρθουν, ώστε να προσαρμοστούμε κατάλληλα και να μην μας φανεί συντριπτική η αλλαγή. Εξάλλου, σύμφωνα με τους συγγραφείς, "αν δεν έχεις φτιάξει την εκδοχή σου για το μέλλον, τότε κάποιος άλλος θα σε παρασύρει στη δική του εκδοχή".