ESG και Βιοποικιλότητα: Μπορούν οι εταιρείες να βοηθήσουν τη φύση;

Η προστασία της βιοποικιλότητας ενσωματώνεται πλέον με αυξανόμενη σαφήνεια και έμφαση στον ESG σχεδιασμό, τόσο σε επίπεδο στρατηγικής όσο και κανονιστικής συμμόρφωσης.

Βιοποικιλότητα = Κεφάλαιο

Στον περιβαλλοντικό πυλώνα (Environmental), η διατήρηση της βιοποικιλότητας λογίζεται ως κρίσιμο στοιχείο του φυσικού κεφαλαίου μιας εταιρείας. Ειδικοί δείκτες παρακολούθησης, όπως η έκταση αποκατεστημένων περιοχών, η επίδραση σε προστατευόμενα είδη, η χρήση φυσικών πόρων και η εφαρμογή διεθνών προτύπων (π.χ. ISO, EMAS), καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την “πράσινη” ταυτότητα μιας επιχείρησης. Παράλληλα, η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος συχνά εγείρει κοινωνικές αντιδράσεις, εντάσσοντας τη βιοποικιλότητα και στην κοινωνική διάσταση των ESG, κυρίως μέσω της κοινωνικής αποδοχής και της συνεργασίας με τοπικές κοινότητες και περιβαλλοντικές ΜΚΟ. Στην κορυφή της πυραμίδας, η διακυβέρνηση καλείται να ενσωματώσει πολιτικές προστασίας της φύσης στον επιχειρησιακό σχεδιασμό, μέσα από μηχανισμούς όπως τα biodiversity action plans και τις υποχρεωτικές εκθέσεις βιωσιμότητας.

Οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί

Οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί γίνονται ολοένα και πιο αυστηροί. Η οδηγία CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), η οποία εφαρμόζεται σταδιακά από το 2024, καθιστά υποχρεωτική την αναφορά σε ζητήματα βιοποικιλότητας μέσω των προτύπων ESRS E4 (πρότυπο αναφοράς βιωσιμότητας που έχει θεσπιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα), απαιτώντας από τις επιχειρήσεις να καταγράφουν τις επιπτώσεις τους σε προστατευόμενες περιοχές και να θέτουν μετρήσιμους στόχους. Παράλληλα, το διεθνές πλαίσιο TNFD (Taskforce on Nature-related Financial Disclosures) ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να αναγνωρίζουν, να αξιολογούν και να δημοσιοποιούν τους κινδύνους και τις εξαρτήσεις τους από τη φύση, λειτουργώντας συμπληρωματικά με το γνωστό TCFD(Task Force on Climate-related Financial Disclosures) για το κλίμα.

Οι επιχειρήσεις

Και στην Ελλάδα, αρκετές μεγάλες επιχειρήσεις έχουν προσαρμοστεί σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, ενσωματώνοντας δράσεις υπέρ της βιοποικιλότητας στον πυρήνα των ESG στρατηγικών τους. Η Alpha Bank, για παράδειγμα, μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων όπως τα green bonds, στηρίζει αναδασώσεις σε καμένες περιοχές, όπως στη Νότια Εύβοια και την Πιερία. Ένα green bond (ή πράσινο ομόλογο) είναι ένα χρηματοοικονομικό εργαλείο μέσω του οποίου ένας οργανισμός —συνήθως μια εταιρεία, τράπεζα ή κρατικός φορέας— αντλεί κεφάλαια από επενδυτές, ειδικά και αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση έργων με περιβαλλοντικά οφέλη. Μέχρι σήμερα, η Alpha Bank έχει συμβάλει στη φύτευση άνω των 60.000 δέντρων και στη δέσμευση χιλιάδων τόνων διοξειδίου του άνθρακα. Παράλληλα, στην ESG έκθεσή της δηλώνει μηδενικές επιπτώσεις σε προστατευόμενες περιοχές και σε είδη της «Κόκκινης Λίστας» της IUCN. Η IUCN είναι η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (International Union for Conservation of Nature), που ιδρύθηκε το 1948 με πρωτοβουλία της UNESCO. Είναι ο οργανισμός που εκδίδει την «Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών», την πιο έγκυρη βάση δεδομένων για την κατάσταση διατήρησης φυτών και ζώων παγκοσμίως.

Η Hellas Gold, εταιρεία του ομίλου Metlen Energy & Metals, εφαρμόζει ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης βιοποικιλότητας με 500+ σημεία παρακολούθησης, καταφύγια για νυχτερίδες και πουλιά, καθώς και αναπλάσεις σε παλαιούς αποθεσιοθαλάμους* στο ορυχείο Ολυμπιάδας, όπου δημιουργείται εκπαιδευτικό οικολογικό πάρκο. Έχει επενδύσει πάνω από 100 εκατ. ευρώ σε περιβαλλοντικά έργα.

Η MYTILINEOS, επίσης μέλος του ομίλου Metlen, εφαρμόζει τεχνολογίες αποτροπής σύγκρουσης πουλιών σε αιολικά πάρκα που γειτνιάζουν με περιοχές Natura, υλοποιεί αναδασώσεις σε καμένες περιοχές όπως στο Δίστομο, και καταγράφει πάνω από 900.000 τ.μ. αποκατεστημένων πρώην βιομηχανικών εδαφών. Η εταιρεία εντάσσει τη βιοποικιλότητα στις εκθέσεις GRI 304 και αξιολογεί τα έργα της βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων που συνδέονται με την ορνιθοπανίδα και τα τοπικά οικοσυστήματα. Το πρότυπο GRI 304 καθορίζει τι πρέπει να αναφέρουν οι επιχειρήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις τους στη φύση, όπως: άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις σε οικοσυστήματα, μέτρα διαχείρισης και αποκατάστασης, είδη που επηρεάζονται, επιφάνεια των φυσικών οικοτόπων που αλλοιώνονται ή αποκαθίστανται.

Στον ίδιο άξονα κινείται και η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, η οποία παρακολουθεί τη χλωρίδα και πανίδα στις περιοχές εγκατάστασης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας πριν και μετά την υλοποίηση έργων. Έχει ενσωματώσει στις αναφορές της συγκεκριμένες δράσεις αποκατάστασης βιοποικιλότητας και γεωτόπων, ενώ ήταν η πρώτη ελληνική εταιρεία που εξέδωσε green bond με περιβαλλοντικά κριτήρια βιοποικιλότητας.

Αλλά και ο όμιλος Ellaktor περιλαμβάνει δράσεις αναδάσωσης, πράσινων χώρων και συμμετοχή σε ερευνητικά έργα, ενσωματώνοντας τις αρχές κυκλικής οικονομίας και βιωσιμότητας στο επιχειρησιακό του μοντέλο.

Το κοινό νήμα που συνδέει τις παραπάνω επιχειρήσεις είναι η σταδιακή μετατόπιση από τη συμβατική περιβαλλοντική διαχείριση προς μια στρατηγική που αντιμετωπίζει τη βιοποικιλότητα όχι μόνο ως περιβαλλοντικό στόχο, αλλά και ως παράγοντα επιχειρηματικού κινδύνου και κοινωνικής ευθύνης. Στο σημερινό πλαίσιο, όπου η βιωσιμότητα συναντά την κανονιστική συμμόρφωση και την επενδυτική στρατηγική, η φύση μπαίνει επιτέλους στον «ισολογισμό».

Η απάντηση λοιπόν στο ερώτημα «Μπορούν οι εταιρείες να βοηθήσουν τη φύση;» είναι πως όχι μόνο μπορούν, αλλά και οφείλουν. Όχι πια μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για τη δική τους βιωσιμότητα.

*τεχνητές δεξαμενές αποθήκευσης αποβλήτων που χρησιμοποιούνται κυρίως στη μεταλλευτική και εξορυκτική βιομηχανία. Εκεί αποτίθενται τα στερεά απόβλητα (όπως τέλματα ή "tailings") που προκύπτουν μετά την επεξεργασία του μεταλλεύματος. Οι αποθεσιοθαλάμοι κατασκευάζονται ώστε να περιορίζουν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.