Υποδομές: Ποιες εταιρείες ξεχωρίζουν για το πράσινο προφίλ τους;

Στον χώρο των υποδομών, το «πράσινο προφίλ» δεν αποτελεί πλέον προαιρετική στρατηγική, αλλά αναγκαιότητα. Εταιρείες όπως ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ), η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η ΔΕΗ, η ΕΥΔΑΠ και ο ΟΛΠ επενδύουν συστηματικά σε έργα βιωσιμότητας. Η κίνηση αυτή δεν γίνεται από αλτρουισμό – πρόκειται για κερδοσκοπικούς οργανισμούς που ιστορικά παράγουν ρύπους και απόβλητα. Γίνεται επειδή το επιβάλλουν οι συνθήκες της αγοράς, το κανονιστικό πλαίσιο και η κοινωνία.

Πρώτα απ’ όλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει αυστηρούς στόχους και κανονισμούς. Ο μηδενισμός εκπομπών, η μείωση απωλειών πόρων και η ενεργειακή απόδοση είναι πλέον όροι επιβίωσης. Για μια επιχείρηση όπως η ΔΕΗ, η απολιγνιτοποίηση δεν είναι επιλογή, αλλά μονόδρομος· διαφορετικά θα επιβαρυνόταν με δυσβάσταχτα κόστη ρύπων και θα αποκλειόταν από χρηματοδοτήσεις.

Δεύτερον, το «πράσινο προφίλ» είναι σήμερα κλειδί για πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια. Τα διεθνή funds και οι τράπεζες απαιτούν μετρήσιμα ESG στοιχεία. Η εξαγορά της ΑΠΕ ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από τη Masdar δείχνει πως μόνο όσοι προσαρμόζονται προσελκύουν διεθνείς επενδυτές.

Τρίτον, οι πράσινες επενδύσεις μειώνουν το κόστος και αυξάνουν την αποδοτικότητα. Το φωτοβολταϊκό πάρκο του ΔΑΑ μειώνει την εξάρτηση από ακριβό ρεύμα, ενώ η ΕΥΔΑΠ με τα έργα περιορισμού διαρροών εξοικονομεί τεράστιους όγκους νερού και ενέργειας.

Υπάρχει βέβαια και η διάσταση της κοινωνικής αποδοχής. Ο ΟΛΠ δεν μπορεί να αγνοήσει την πίεση για καθαρότερα λιμάνια, ενώ η ΔΕΗ χρειάζεται να ανακτήσει εμπιστοσύνη μετά από δεκαετίες λιγνίτη. Χωρίς αποδείξεις περιβαλλοντικής υπευθυνότητας, καμία από αυτές τις εταιρείες δεν μπορεί να διατηρήσει τη φήμη και την ανταγωνιστικότητά της.

ΔΑΑ

Ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών έχει από το 2019 δεσμευτεί για μηδενισμό των άμεσων εκπομπών (Scope 1 & 2)* και ήδη από το 2023 λειτουργεί φωτοβολταϊκό πάρκο 16 MWp για ιδιοκατανάλωση, που καλύπτει περίπου το 45% των ετήσιων αναγκών του σε ηλεκτρισμό. Παράλληλα, αναβαθμίστηκε στο υψηλότερο επίπεδο του προγράμματος Airport Carbon Accreditation (Level 4+ Transition) (ACA), που είναι το βασικό πλαίσιο αξιολόγησης και πιστοποίησης για τις εκπομπές αεροδρομίων. Επίσης, προχωρά σε ηλεκτροκίνηση στόλου και ανάπτυξη υποδομών φόρτισης, με στόχο το 100% των αναγκών του να καλύπτεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) έως το 2028.

ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ

Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ως όμιλος υποδομών–ενέργειας–παραχωρήσεων, δημοσιεύει αναλυτικά ESG «Key Indicators». Το 2024, το 62% της παραγόμενης ενέργειας του ομίλου προήλθε από ΑΠΕ, ενώ δημοσιοποιεί πλήρες αποτύπωμα εκπομπών (Scope 1, Scope 2, Scope 3)*, στοιχείο σημαντικό για έργα βαριάς βιομηχανίας/κατασκευών. Η εταιρεία αναφέρει επίσης ποσοτικές επιδόσεις για κατανάλωση ενέργειας, ποσοστά απόρριψης/ανάκτησης αποβλήτων και ποσοστά «taxonomy-aligned» δραστηριοτήτων κατά τον Κανονισμό Ταξινομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Τι είναι η «Ταξινομία της ΕΕ»; Είναι ένα ενιαίο σύστημα ταξινόμησης που καθορίζει ποιες οικονομικές δραστηριότητες θεωρούνται περιβαλλοντικά βιώσιμες. Χρησιμοποιείται από εταιρείες, τράπεζες, funds και κράτη για να αξιολογούν επενδύσεις. Όταν μια εταιρεία λέει ότι μέρος του τζίρου ή των επενδύσεών της είναι taxonomy-aligned, σημαίνει ότι αυτές οι δραστηριότητες πληρούν τα κριτήρια της Ταξινομίας (π.χ. μείωση εκπομπών, κυκλική οικονομία, προστασία νερού, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή). Για παράδειγμα, αν η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ φτιάχνει αιολικά πάρκα αυτό είναι taxonomy-aligned, γιατί συμβάλλει στην «κλιματική μετρίαση» (μείωση CO₂).

Αν όμως φτιάχνει έναν αυτοκινητόδρομο αυτό δεν είναι taxonomy-aligned, εκτός αν υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια βιωσιμότητας, όπως για παράδειγμα ηλεκτροφόρτιση.

ΔΕΗ

Η ΔΕΗ έχει αναρτήσει δημόσια το σχέδιο απολιγνιτοποίησης, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που προβλέπει πλήρη παύση του λιγνίτη έως το 2028. Ο όμιλος στοχεύει να κλείσει τις λιγνιτικές μονάδες του ήδη έως το 2026, με την παραγωγή από λιγνίτη στο α’ εξάμηνο του 2025 να έχει μειωθεί κατά περίπου 6% σε σχέση με το 2024.

Το πλάνο περιλαμβάνει την ανάπτυξη ισχυρού χαρτοφυλακίου ΑΠΕ: μέχρι τα μέσα του 2025 η εγκατεστημένη ισχύς είχε φτάσει τα 6,3 GW, ενώ νέα έργα περίπου 0,9 GW βρίσκονται υπό κατασκευή. Η ΔΕΗ στοχεύει σε συνολικές επενδύσεις 10,1 δισ. ευρώ την τριετία 2025-2027, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος αφορά έργα ΑΠΕ, δίκτυα και ευέλικτη παραγωγή.

Η απολιγνιτοποίηση και η μεταλιγνιτική μετάβαση της ΔΕΗ αποτελούν μία από τις πιο σύνθετες «δίκαιες μεταβάσεις» στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με σαφή μετρήσιμα ορόσημα, αλλά και με την πρόκληση της εξάρτησης από το φυσικό αέριο ως ενδιάμεσο καύσιμο.

ΕΥΔΑΠ

Η ΕΥΔΑΠ, ως ο μεγαλύτερος πάροχος ύδρευσης–αποχέτευσης της χώρας (εξυπηρετεί περίπου το 40% του πληθυσμού), έχει δημοσιεύσει κρίσιμα λειτουργικά και ESG δεδομένα. Το 2024 παρείχε κατά μέσο όρο περίπου 1,1 εκατ. m³ νερού ημερησίως και επεξεργάστηκε περίπου 724 χιλ. m³ λυμάτων ημερησίως, ενώ αναδεικνύει τη στρατηγική «Ασφάλεια–Αποτελεσματικότητα–Ανάπτυξη». Στις βασικές προκλήσεις περιλαμβάνεται το «μη τιμολογούμενο νερό» (NRW).

Τι σημαίνει NRW; Είναι το ποσοστό νερού που αντλείται και διοχετεύεται στο δίκτυο, αλλά δεν τιμολογείται στους καταναλωτές. Δηλαδή, είναι η διαφορά ανάμεσα στο σύνολο του νερού που εισέρχεται στο δίκτυο ύδρευσης μείον το νερό που τελικά μετριέται και χρεώνεται στους πελάτες. Από τι προκύπτει το NRW; Από πραγματικές απώλειες, διαρροές ή θραύσεις αγωγών, από διαρροές σε δεξαμενές ή συνδέσεις, από εμπορικές απώλειες (apparent losses), από παράνομες συνδέσεις, από κλοπή νερού, από λάθη σε κακοσυντηρημένοι υδρομετρητές, αλλά και από νόμιμη μη τιμολογούμενη χρήση, όπως νερό για πυρόσβεση κ.ά.

Η ΕΥΔΑΠ στοχεύει μέχρι το 2034 να μειώσει, μέσω εκτεταμένου επενδυτικού προγράμματος 2,1 δις. ευρώ, όλες αυτές τις απώλειες. Η διαφάνεια στα μεγέθη NRW και οι επενδύσεις για μείωσή τους είναι κεντρικός «πράσινος» μοχλός για ανθεκτικότητα.

ΟΛΠ

Ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς έχει εντάξει την ενεργειακή μετάβαση στις προτεραιότητές του. Το 2023 ανακοίνωσε τις πρώτες θέσεις για σύνδεση πλοίων με ηλεκτροδότηση από την ξηρά (shore power) για επιβατηγά/κρουαζιερόπλοια και ολοκλήρωσε τη μελέτη CIPORT (Cold Ironing in the Port of Piraeus), που αφορά την εγκατάσταση OPS έως το 2030. Το OPS (Onshore Power Supply) ή αλλιώς Cold Ironing είναι τεχνολογία που αφορά κυρίως τα λιμάνια και τα πλοία. Το OPS είναι σαν μια «πρίζα». Όταν τα πλοία είναι στο λιμάνι, καίνε καύσιμα χαμηλής ποιότητας για να λειτουργούν τα συστήματα τους. Με το OPS αντί για πετρέλαιο θα τροφοδοτούνται με ρεύμα από τη στεριά, έτσι η ρύπανση που προκαλούν θα ελαχιστοποιείται τοπικά.

Συνολικά, οι πέντε οργανισμοί δείχνουν διαφορετικές όψεις της «πράσινης στροφής» στις υποδομές. Η ωριμότητα διαφέρει –και σε ορισμένες περιπτώσεις μένουν βήματα υλοποίησης– αλλά οι στόχοι, οι πιστοποιήσεις και τα ποσοτικά στοιχεία δείχνουν ότι ο κλάδος των ελληνικών υποδομών κινείται μετρήσιμα προς την κατεύθυνση της κλιματικής ουδετερότητας και της κυκλικής,αποδοτικής χρήσης πόρων.

* Scope 1: Οι άμεσες εκπομπές της ίδιας της εταιρείας, Scope 2: Οι έμμεσες εκπομπές από την ενέργεια που αγοράζει, Scope 3: Όλες οι υπόλοιπες έμμεσες εκπομπές από την αλυσίδα αξίας (ανεφοδιασμός, πελάτες, απόβλητα κ.ά.).