Εμμ. Ράμμος, ΕΛΚΕΔ: Η Ελλάδα διαθέτει το υπόβαθρο να συμμετέχει ενεργά στο παγκόσμιο διαστημικό οικοσύστημα

Παράλληλα, σημειώνει πως απαιτείται άμεσα ένα νέο διεθνές πλαίσιο διακυβέρνησης, ώστε να αποφύγουμε συγκρούσεις και να διασφαλίσουμε την ειρηνική και σωστά αξιοποιήσιμη χρήση του διαστήματος.

Μεταξύ άλλων, υπογραμμίζει επίσης την σπουδαιότητα της επιτυχημένης 5ης Παγκόσμιας Συνάντησης της ALPHA MISSION – ΔELOS που έλαβε χώρα πρόσφατα κομίζοντας σημαντικά οφέλη τόσο για την επιστημονική κοινότητα όσο και για το ευρύτερο κοινό.

Αναλυτικά:

Πείτε μας δυο λόγια για το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος. Τι είναι και ποιοι είναι οι στρατηγικοί στόχοι που έχετε θέσει υπό την προεδρία σας;

To ELKED αποσκοπεί στο να υποστηρίξει την βιώσιμη ανάπτυξη του ελληνικού διαστημικού οικοσυστήματος και την δημιουργία αξίας για την κοινωνία, από τη βασική έρευνα έως την ανάπτυξη υπηρεσιών. Το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος (ΕΛΚΕΔ) είναι ο εθνικός φορέας που συντονίζει, υποστηρίζει και αναπτύσσει την ελληνική διαστημική στρατηγική. Το ΕΛΚΕΔ λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ της κυβέρνησης, του ιδιωτικού τομέα, της επιστημονικής κοινότητας και των διεθνών διαστημικών οργανισμών, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και η NASA.

Κατά τη διάρκεια της προεδρίας μου, οι στρατηγικοί στόχοι εστιάζουν:

• Στην επιτυχή ολοκλήρωση του τρέχοντος διαστημικού προγράμματος που εκτείνεται αρχικά ως το 2030 (κυβοδορυφοροι,, μικροδορυφοροι και σχετικές υποδομές) και την αποτελεσματική αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους. Σημειώνεται ότι η υποστήριξη των αναγκών της πολιτείας είναι βασικος στοχος της στρατηγικής.
• Στην εξασφάλιση της συνέχειας των τρεχόντων προγραμμάτων πέραν του 2030 με δορυφορικά συστήματα που θα εκμεταλλεύονται την ήδη αναπτυσσόμενη υποδομή και θα εξασφαλίζουν συνέχεια στις αναπτυσσόμενες υπηρεσίες προς τους φορείς και θα εξασφαλίζουν την βιώσιμη λειτουργία τους.
• Στην ενίσχυση της ελληνικής συμμετοχής σε παγκόσμια διαστημικά προγράμματα και αποστολές.
• Στην υποστήριξη του ελληνικού διαστημικού οικοσυστήματος για την ανάπτυξη πρωτοποριακών διαστημικών τεχνολογιών με εφαρμογές στην άμυνα, τις μεταφορές, τη γεωργία, την ασφάλεια και το περιβάλλον.
• Στην εκπαίδευση και ενδυνάμωση της επόμενης γενιάς Ελλήνων μηχανικών και επιστημόνων.

Ποιες είναι σήμερα οι προηγμένες τεχνολογίες που έχει αναπτύξει το ΕΛΚΕΔ και πώς αξιοποιούνται;

Το ΕΛΚΕΔ έχει συμβάλει στην ανάπτυξη τεχνολογιών όπως οι μικροδορυφόροι, η επεξεργασία γεωχωρικών δεδομένων, η δορυφορική τηλεπισκόπηση και οι επικοινωνίες σε ακραία περιβάλλοντα. Επίσης, το ΕΛΚΕΔ συμμετέχει στην προώθηση και αξιοποίηση της διαστημικής τεχνολογίας και εφαρμογών (για παράδειγμα αναφέρω ότι στο ΕΛΚΕΔ λειτουργεί μονάδα συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων δορυφορικής τηλεπισκόπησης υποστηρίζοντας πολλαπλές εφαρμογές όπως π.χ. η υποστήριξη στην αντιμετώπιση πυρκαγιών στα δάση και περιβαλλοντικών καταστροφών ή η επιτήρηση του περιβάλλοντος), προετοιμάζοντας το έδαφος για περαιτέρω προγράμματα και ενσωμάτωση των διαστημικών εφαρμογών ως εργαλεία στη λειτουργία των φορέων.

Επίσης, οι τεχνολογίες αυτές αξιοποιούνται για την υποστήριξη εθνικών αποστολών στο πλαίσιο της ESA και της διεθνούς διαστημικής κοινότητας.

Παράλληλα, το ΕΛΚΕΔ έχει συμβάλει ενεργά, με στρατηγικές συνεργασίες, τεχνική τεκμηρίωση και θεσμική εκπροσώπηση, στο να ενταχθεί η Ελλάδα στη διεθνή δυναμική που διαμορφώνεται γύρω από την ανθρώπινη και ρομποτική εξερεύνηση του Διαστήματος.

Σημειώνοντας ότι η διαστημική έρευνα και η βιομηχανία χρειάζονται υψηλά ειδικευμένο προσωπικό, η ανάπτυξη της διαστημικής στην Ελλάδα είναι σημαντικός παράγοντας για το λεγόμενο brain gain.

Άραγε όταν μιλάμε για αειφόρο ανάπτυξη και βιώσιμη πολεοδομία σήμερα είναι απλά θεωρία ή πραγματοποιούνται βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση;

Η συζήτηση για τη βιωσιμότητα δεν είναι πλέον θεωρητική. Παρατηρούνται σημαντικές προσπάθειες τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς για να προσαρμοστούν οι πόλεις στην κλιματική κρίση. Οι διαστημικές τεχνολογίες, μέσα από τα δεδομένα και τις αναλύσεις τους, είναι θεμελιώδεις για τον σχεδιασμό βιώσιμων αστικών περιβαλλόντων. Η έννοια της «έξυπνης και βιώσιμης πόλης» εφαρμόζεται πλέον με μετρήσιμα αποτελέσματα.

Τι πρέπει δηλαδή να επανεξετάσουμε όσον αφορά τον τρόπο που κατοικούμε την Γη και πιθανόν άλλους κόσμους στο μέλλον;

Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνουμε τον οικιστικό μας χώρο πρέπει να γίνει πιο συμβατός με τα φυσικά όρια του πλανήτη. Η προσέγγιση του διαστήματος μάς αναγκάζει να σχεδιάσουμε με απόλυτη αυτάρκεια, ενεργειακή αυτονομία, ανακύκλωση και αρμονία με το περιβάλλον. Τα ίδια μαθήματα μπορούμε και οφείλουμε να εφαρμόσουμε και στη Γη, ιδίως σε περιόδους αυξανόμενης περιβαλλοντικής πίεσης και πληθυσμιακής αστικοποίησης.

Ποια η συμβολή της Πολιτείας ή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο κρίσιμο έργο σας; Απαιτούνται αλλαγές σε θεσμικό - τεχνικό επίπεδο, πιθανά κίνητρα;

Η χάραξη πλαισίου και η παροχή θεσμικών και χρηματοδοτικών εργαλείων αποτελούν κρίσιμες ευθύνες της Πολιτείας.

Δεδομένου ότι οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι, η πρόκληση είναι να βελτιστοποιηθεί η χρήση τους. Γι’ αυτό θα πρέπει να οριστούν εθνικοί στόχοι φιλόδοξοι αλλά και ρεαλιστικοί, με βιώσιμο χαρακτήρα. Αυτό είναι και το αντικείμενο της εθνικής στρατηγικής που επεξεργάζεται το ΕΛΚΕΔ, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα (υποδομές, δυνατότητες, χρηματοδότηση έρευνα, έμψυχο δυναμικό), καθώς και τις διεθνείς εξελίξεις (αγορές, έρευνα/τεχνολογία, πολιτική).

Οι δυνατότητες και το δυναμικό υπάρχουν στην Ελλάδα αλλά πρέπει να υπάρξει και η αντίστοιχη χρηματοδότηση και επιχειρηματική πρωτοβουλία η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη, εφαρμογή και εμπορική αξιοποίηση των τεχνολογιών. Το εθνικό πρόγραμμα SmallSat είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Και πάντα η καινοτομία, όχι μόνο στην τεχνολογία αλλά και στην διαχείριση της τεχνολογίας, είναι βασικό στοιχείο ανάπτυξης.

Συμμετείχατε πρόσφατα στην 5η Παγκόσμια Συνάντηση της ALPHA MISSION – ΔELOS, με τίτλο «Ανθρώπινοι Οικισμοί: Από τη Γη στη Σελήνη και πιο πέρα». Κατά τη γνώμη σας, πώς η φύση του διαστήματος μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε το περιβάλλον στη Γη και τις ανάγκες που υπάρχουν;

Το Διάστημα λειτουργεί ως καθρέφτης που αντανακλά τους περιορισμούς μας, τις δυνατότητές μας και τις ευθύνες μας. Στο σχεδιασμό για το Διάστημα δεν χωράει σπατάλη, κάθε γραμμάριο ενέργειας και κάθε πόρος έχει σημασία. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και στη Γη. Μέσα από την προοπτική του Διαστήματος αποκτούμε νέα γνώση για την οικολογική ισορροπία, τις έξυπνες υποδομές και τη βιώσιμη διαχείριση.

Υπό αυτό το πρίσμα, τι ισχύει με την ιδιοκτησία στο Διάστημα (Σελήνη, πλανήτες) και πού οδηγεί όλος αυτός ο ανταγωνισμός με διάφορους δορυφόρους χώρους στην τροχιά της Γης;

Η ιδιοκτησία στο Διάστημα διέπεται από τη Συνθήκη για το Διάστημα του 1967, η οποία δεν αναγνωρίζει κυριαρχία εθνών πάνω σε ουράνια σώματα. Όμως, η πραγματικότητα αλλάζει, με κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς να διεκδικούν ρόλο σε εξορύξεις, τηλεπικοινωνίες και εγκαταστάσεις στο φεγγάρι ή τον Άρη. Χρειαζόμαστε επειγόντως ένα νέο διεθνές πλαίσιο διακυβέρνησης, ώστε να αποφύγουμε συγκρούσεις και να διασφαλίσουμε την ειρηνική και σωστά αξιοποιήσιμη χρήση του διαστήματος.

Τι αποκομίσατε τελικά από τη 5η Παγκόσμια Συνάντηση της ALPHA MISSION – ΔELOS; Ποια τα οφέλη για την επιστημονική κοινότητα και το ευρύ κοινό;

Η συνάντηση προσέφερε ένα ‘χώρο’ διαλόγου μεταξύ φιλοσοφίας, τεχνολογίας, τέχνης και επιστήμης. Για την επιστημονική κοινότητα αποτέλεσε ευκαιρία για διεπιστημονική συνεργασία και ανταλλαγή. Για το ευρύ κοινό άνοιξε ένα παράθυρο προς τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα, προσκαλώντας τον καθένα να συμμετάσχει ενεργά στη διαμόρφωση ενός καλύτερου μέλλοντος.

Αν θέλετε να σχολιάσετε κάτι άλλο;

Το Διάστημα δεν είναι πολυτέλεια. Είναι εργαλείο πολιτισμικής αναγέννησης, οικονομικής ανάπτυξης και εθνικής στρατηγικής. Η Ελλάδα διαθέτει τις δεξιότητες, το υπόβαθρο και το όραμα για να συμμετέχει ενεργά στο παγκόσμιο διαστημικό οικοσύστημα. Το μέλλον ανήκει σε όσους το οραματίζονται, το σχεδιάζουν και το οικοδομούν, και αυτός είναι ακριβώς ο στόχος που έχουμε θέσει στο Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος.