Η Ελλάδα ανεβάζει στροφές στην Έρευνα & Ανάπτυξη: Ρεκόρ δαπανών… όμως το ανθρώπινο δυναμικό «πιέζεται»

Τα στοιχεία δείχνουν πως η ενίσχυση των επενδύσεων συνυπάρχει με σημαντικές πιέσεις στο ανθρώπινο δυναμικό. Συγκεκριμένα:

Η χώρα κατέγραψε ιστορική επίδοση, με τις δαπάνες Ε&Α να φτάνουν τα 3,66 δισ. ευρώ και να αντιστοιχούν στο 1,54% του ΑΕΠ - επίπεδο που διατηρεί την Ελλάδα στη "μεσαία κατηγορία" της ΕΕ και στη 14η θέση μεταξύ των 27. 

Η αύξηση 8,6% σε σχέση με το 2023 επιβεβαιώνει πως το οικοσύστημα καινοτομίας ισχυροποιείται, με τις επιχειρήσεις να αποτελούν τον κύριο μοχλό ανάπτυξης, σημειώνοντας εντυπωσιακή άνοδο άνω του 20%.

Ωστόσο, πίσω από τη θετική πορεία των δαπανών, αναδεικνύεται μια αντίρροπη και ανησυχητική τάση: η μείωση του ανθρώπινου δυναμικού στην Έρευνα & Ανάπτυξη. Το συνολικό προσωπικό υποχώρησε κατά 5,4%, ενώ οι ερευνητές κατά 7%, με τις μεγαλύτερες απώλειες να εντοπίζονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η απόκλιση μεταξύ αυξανόμενων επενδύσεων και συρρικνούμενου δυναμικού εγείρει κρίσιμα ερωτήματα για τη βιωσιμότητα και την ποιότητα της παραγωγής γνώσης. 

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι: η οικονομία επενδύει περισσότερο στην καινοτομία, αλλά το ανθρώπινο κεφάλαιο - ο πυρήνας του συστήματος– χρειάζεται άμεσα ενίσχυση.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας:

Σε συνδυασμό με την αύξηση του ΑΕΠ κατά 5,4%, ο δείκτης «Ένταση Ε&Α», που εκφράζει τις δαπάνες Ε&Α επί του ΑΕΠ, διαμορφώθηκε στο 1,54%, από 1,50% το 2023. Σε επίπεδο ΕΕ27, η Ελλάδα καταλαμβάνει τη 14η θέση ως προς τον συγκεκριμένο δείκτη.

Τα αποτελέσματα προέρχονται από τη στατιστική έρευνα του ΕΚΤ, που διεξήχθη το 2025 σε φορείς με ερευνητικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες στους τέσσερις τομείς: επιχειρήσεις (BES), τριτοβάθμια εκπαίδευση (HES), κρατικό τομέα (GOV) και ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα (PNP).

Δαπάνες Ε&Α ανά τομέα δραστηριότητας

Ο τομέας των επιχειρήσεων συνεχίζει την ανοδική πορεία των τελευταίων ετών, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη συνεισφορά στις συνολικές δαπάνες Ε&Α της χώρας. Το 2024, οι δαπάνες Ε&Α των επιχειρήσεων ανέρχονται σε 2.001,48 εκατ. ευρώ (54,8% του συνόλου), παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση 20,7% ή 343,54 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2023.

Ακολουθεί ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπου οι δαπάνες Ε&Α διαμορφώνονται σε 928,95 εκατ. ευρώ (25,4% του συνόλου). Σε σχέση με το 2023 παρατηρείται μείωση 5,5% ή 53,6 εκατ. ευρώ.

Στον κρατικό τομέα, οι δαπάνες Ε&Α το 2024 ανέρχονται σε 706,74 εκατ. ευρώ, ποσοστό 19,3% του συνόλου. Οι δαπάνες παραμένουν πρακτικά σταθερές, με οριακή μείωση 0,2% ή 1,2 εκατ. ευρώ σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Στον τομέα των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων (PNP), οι δαπάνες Ε&Α το 2024 διαμορφώνονται σε 18,16 εκατ. ευρώ, ποσοστό 0,5% του συνόλου.

Ανθρώπινο δυναμικό στην Έρευνα & Ανάπτυξη

Ο αριθμός των Ισοδυνάμων Πλήρους Απασχόλησης (ΙΠΑ) στην Ε&Α παρουσιάζει μείωση το 2024. Το συνολικό προσωπικό Ε&Α ανέρχεται σε 69.270 ΙΠΑ, μειωμένο κατά 5,4% σε σχέση με το 2023. Αντίστοιχα, οι ερευνητές ανέρχονται σε 50.835 ΙΠΑ, παρουσιάζοντας μείωση 7,0%.

Ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος του ανθρώπινου δυναμικού Ε&Α, με 29.768 ΙΠΑ (43,0%) και 24.040 ΙΠΑ ερευνητών (47,3%). Ωστόσο, σε σχέση με το 2023, παρατηρούνται σημαντικές μειώσεις: -10,7% στο συνολικό προσωπικό και -12,8% στους ερευνητές.

Ακολουθεί ο τομέας των επιχειρήσεων, όπου το προσωπικό Ε&Α ανέρχεται σε 23.250 ΙΠΑ (33,6%) και οι ερευνητές σε 16.887 ΙΠΑ (33,2%). Σε σχέση με το 2023, το συνολικό προσωπικό καταγράφει αύξηση 2,7%, ενώ οι ερευνητές παρουσιάζουν μικρή μείωση 0,7%.

Στον κρατικό τομέα, το προσωπικό Ε&Α διαμορφώνεται σε 15.898 ΙΠΑ (23%), με τους ερευνητές να ανέρχονται σε 9.649 ΙΠΑ (19%). Και στις δύο κατηγορίες καταγράφεται μείωση σε σχέση με το 2023: -6,2% στο συνολικό προσωπικό και -2,1% στους ερευνητές.

Στον τομέα των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, το προσωπικό και οι ερευνητές παραμένουν σταθεροί, με ποσοστό 0,5% επί του συνόλου.