iBorderCtrl: Το σύστημα που υπόσχεται ταχύτερους και ασφαλέστερους συνοριακούς ελέγχους [Συνέντευξη]

Ξεκινάει, όπως ανακοίνωσε και η Κομισιόν, η πιλοτική λειτουργία του συστήματος iBorderCtrl. Πείτε μας, με λίγα λόγια, τι ακριβώς είναι αυτό.

Το iBorderCtrl είναι ένα καινοτόμο πρόγραμμα που στοχεύει στην ταχύτερη και ασφαλέστερη διεξαγωγή των συνοριακών ελέγχων για τους υπηκόους τρίτων χωρών που διασχίζουν τα χερσαία σύνορα των κρατών μελών της ΕΕ.

Η συνεχής αύξηση της κυκλοφορίας σε συνδυασμό με τoν αυξημένο κίνδυνο της παράνομης μετανάστευσης έχει θέσει υπό πίεση της σημερινές συνοριακές υπηρεσίες. Οι καθυστερήσεις στα σύνορα επηρεάζουν τους ταξιδιώτες, τις επιχειρήσεις και το εμπόριο.

Tο iBorderCtrl είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα που αναμένεται να προσφέρει λύσεις στις διαδικασίες ελέγχου των συνόρων, αποσκοπώντας στην μείωση του κόστους και του χρόνου που δαπανάται ανά ταξιδιώτη στα σημεία διέλευσης στα χερσαία σύνορα μέσα από μία διαδικασία δύο σταδίων: α) προεγγραφή του χρήστη πριν ταξιδέψει και β) έλεγχος κατά τη διέλευση.

Το ολοκληρωμένο σύστημα συγκεντρώνει πολλές τεχνολογίες αιχμής, όπως βιομετρική επαλήθευση ταξιδιώτη, ανίχνευση εξαπάτησης και εξελιγμένη ταυτοποίηση των ταξιδιωτικών εγγράφων, ενώ με την ανάλυση όλων των πληροφοριών που συλλέγονται γίνεται υπολογισμός ρίσκου ανά ταξιδιώτη. 

Κύριοι στόχοι του έργου είναι:

• Η βελτιστοποίηση της εμπειρίας και διέλευσης των ταξιδιωτών στα σύνορα, η αύξηση της ασφάλειας και η μείωση της παράνομης διέλευσης.
• Η μείωση των χρόνων διέλευσης στα σύνορα.
• Η εισαγωγή διαδικασιών προ – εγγραφής του ταξιδιώτη, έτσι ώστε να ενημερωθεί καλύτερα για τα δικαιώματα του και τις διαδικασίες εισόδου σε χώρες Schengen.
• Η μείωση του φόρτου εργασίας των συνοριοφυλάκων, με την παράλληλη αύξηση της ποιότητας του ελέγχου
• Η δημιουργία ενός εξελιγμένου μοντέλου ελέγχου που θα διευκολύνει τους συχνούς ταξιδιώτες.

Αναλύοντας λίγο παραπάνω τη λειτουργία του, ποια ακριβώς θα είναι η αλληλεπίδραση του ταξιδιώτη με το iBorderCtrl και τι ακριβώς θα καλείται να κάνει αυτός;

Από την πλευρά του ταξιδιώτη, έχει δημιουργηθεί μία web εφαρμογή η οποία τον βοηθά να «καταχωρήσει» το ταξίδι που προτίθεται να κάνει, προκειμένου το σύστημα να πραγματοποιήσει εκ των προτέρων όλους τους αυτοματοποιημένους ελέγχους, επιτρέποντας την ανάπτυξη κάποιων υπολογιστικών μεθόδων που χρειάζονται μεγάλη επεξεργαστική ισχύ.

Πρόκειται για μία διαδικασία που ο ταξιδιώτης ακολουθεί εθελοντικά από την άνεση του σπιτιού του, όπως αντίστοιχα γίνεται και το e-check-in με τις αεροπορικές εταιρείες. Η εν λόγω εφαρμογή συγκεντρώνει όλα τα δεδομένα που σχετίζονται με το ταξίδι, βοηθώντας τους ταξιδιώτες να διασφαλίσουν ότι πληρούν τις προϋποθέσεις για το ταξίδι τους (π.χ. ότι έχουν έγκυρο διαβατήριο ή visa για να επισκεφτούν την χώρα που επιθυμούν) και επιτρέποντας την πραγματοποίηση μιας αξιολόγησης, για την περίπτωση π.χ. ανθρώπινου λάθους, όσον αφορά στην προετοιμασία και συλλογή εγγράφων (π.χ. ο ταξιδιώτης θα ενημερωθεί ότι το διαβατήριό του έχει «λήξει», κάτι το οποίο θα του δώσει την ευκαιρία να προβεί στις όποιες διορθωτικές ενέργειες).

Στην φάση του ελέγχου κατά τη διέλευση, εκτιμάται ότι η εμπειρία του ταξιδιώτη θα βελτιωθεί, καθώς για το μεγάλο ποσοστό των ταξιδιωτών που νόμιμα επιθυμούν να περάσουν κάποια συνοριογραμμή, η διαδικασία του συνοριακού ελέγχου μέσω του iBorderCtrl συστήματος θα είναι γρηγορότερη. Από την φάση της προεγγραφής (καταχώρηση του ταξιδιού από το σπίτι) ο συνοριοφύλακας θα γνωρίζει πιθανά ρίσκα, κάτι που θα του δίνει τη δυνατότητα να αφιερώνει τον κατάλληλο χρόνο ανά ταξιδιώτη και να προβαίνει σε μία συνολική αξιολόγηση. Σε αυτή τη φάση, όλα τα έγγραφα και οι απαιτούμενες πληροφορίες επαναξιολογούνται, ενώ οι έλεγχοι ενισχύονται με πρόσθετα βιομετρικά στοιχεία (δακτυλικά αποτυπώματα, αναγνώριση μοτίβου της φλέβας της παλάμης κλπ) αλλά και με μία έξυπνη φορητή συσκευή η οποία βοηθά και εξοικονομεί χρόνο στο έλεγχο ταξιδιωτών που ταξιδεύουν με λεωφορεία, τρένα, κτλ. 

Η δοκιμαστική φάση ξεκινάει στα σύνορα Ουγγαρίας, Λετονίας και Ελλάδας. Που ακριβώς λαμβάνει χώρα η δοκιμαστική εφαρμογή του στην χώρα μας; Όταν ολοκληρωθεί αυτή η φάση, πότε θα μπορούσε να μπει σε πλήρη λειτουργία;

Το iBorderCtrl βρίσκεται στη φάση όπου όλα τα υποσυστήματα και το σύστημα στο σύνολό του τεστάρονται σε συνθήκες εργαστηρίου (lab testing). Κατά την προσεχή περίοδο, θα ξεκινήσει η δοκιμή της λύσης iBorderCtrl σε πραγματικές συνθήκες, σε επιλεγμένα σημεία, στα χερσαία σύνορα της Ουγγαρίας, της Ελλάδας και της Λετονίας. Η εν λόγω διαδικασία αναμένεται να διαρκέσει εννιά μήνες. Με αυτό τον τρόπο, θα αξιολογηθεί η λειτουργία του συστήματος που αφορά στις τεχνικές επιδόσεις, τη χρηστικότητα, την αποτελεσματικότητα και την ευρύτερη εμπειρία του χρήστη. Μετά την ολοκλήρωση της φάσης αυτής, θα μπορεί να γίνει μία αξιολόγηση της ωριμότητας του συστήματος.

Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι πρόκειται για μια ερευνητική προσέγγιση, μετά την οποία θα χρειαστεί περαιτέρω επένδυση, «τελειοποίηση» των τεχνολογιών αλλά και αλλαγή του θεσμικού πλαισίου, προτού να μπορέσει να μπει σε πλήρη λειτουργία.

Πόση από την ανάπτυξη του συγκεκριμένου συστήματος πραγματοποιείται στην Ελλάδα;

Το ερευνητικό πρόγραμμα iBorderCtrl είναι χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης Horizon 2020 και πρόκειται για συνεργασία συνολικά 13 εταίρων από εννιά 9 διαφορετικές χώρες. Από την Ελλάδα συμμετέχουν ομάδες ανάπτυξης από ακαδημαϊκούς φορείς (κυρίως τηλεπικοινωνιακά δίκτυα), το Κέντρο Μελετών Ασφαλείας (ΚΕΜΕΑ) εκπροσωπώντας την Ελληνική Αστυνομία καθώς και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Τόσο το ΚΕΜΕΑ όσο και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ έχουν τον ρόλο των τελικών χρηστών με την βοήθεια των οποίων θα δοκιμαστεί η λύση.

Υπάρχει μια κριτική απέναντι σε τέτοια συστήματα που τα χαρακτηρίζει ως «ψευδοεπιστημονικά», ενώ αναφέρεται πως μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε άδικα αποτελέσματα. Η δική σας τοποθέτηση επί του ζητήματος;

Η εν λόγω κριτική αφορά στο σύστημα ανίχνευσης ψεύδους το οποίο αποτελεί μέρος της συνολικής λύσης που έχει να προτείνει το iBorderCtrl και που βασίζεται σε ένα προηγούμενο σύστημα το οποίο είχε αναπτυχθεί πριν την έναρξη του προγράμματος iBorderCtrl, που ονομάζεται «Silent Talker».

Για την ανάπτυξη του συστήματος ανίχνευσης ψεύδους, οι εταίροι από το Manchester Metropolitan University ακολούθησαν κάποια βήματα για να εξασφαλίσουν ότι το σύστημα θα δίνει αξιόπιστα αποτελέσματα και δεν θα «αδικεί» κάποιον ταξιδιώτη. Πιο συγκεκριμένα, μία επιστημονική ανακάλυψη επιτυγχάνεται όταν οι επιστήμονες ξεκινούν από μια υπόθεση και ακολουθούν την επιστημονική μέθοδο για να εξακριβώσουν αν ισχύει ή όχι αυτή. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η υπόθεση που εξέτασαν οι επιστήμονες από το Manchester Metropolitan University ήταν: «υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που σχετίζονται με τη μη λεκτική συμπεριφορά του ατόμου οι οποίες συνδέονται με το αν το άτομο ψεύδεται ή όχι;». Στη συνέχεια, πραγματοποίησαν κάποια πειράματα με τα οποία συνέλεξαν δεδομένα τα οποία θα υποστήριζαν ή θα κατέρριπταν αυτή την υπόθεση.

Η έρευνα για το θέμα ξεκίνησε με συνεντεύξεις ψυχολόγων και αναζήτηση στη σχετική βιβλιογραφία έτσι ώστε να προκύψει μια ομάδα υποψηφίων μη-λεκτικών χαρακτηριστικών (που ενδεχομένως να καταδεικνύουν ψευδή συμπεριφορά) για τα οποία θα μπορούσε να εφαρμοστεί μηχανική μάθηση, έτσι ώστε να δοθεί μία επιστημονική απάντηση στην υπόθεση που τέθηκε αρχικά. Ως εκ τούτου, στην παραπάνω υπόθεση δεν υπάρχει ένα ρητό μοντέλο, αλλά υπάρχει, ωστόσο, ένα γενικό εννοιολογικό μοντέλο που καταδεικνύει ότι υπάρχουν ενδείξεις που σχετίζονται με τη μη λεκτική συμπεριφορά του ατόμου οι οποίες συνδέονται με ψευδή συμπεριφορά.

Αυτές οι ενδείξεις δεν συναντώνται σε ένα άτομο το οποίο λέει την αλήθεια, κάτι που είναι δυνατό να ανιχνευθεί μέσω μηχανικής μάθησης. Οι ενδείξεις περιλαμβάνουν, αλλά δεν περιορίζονται, στην ασυνήθιστα έντονη συμπεριφορά (συμπεριλαμβανομένης της «πίεσης») και στην προσπάθεια ελέγχου της συμπεριφοράς (συνηθισμένοι όροι στα αγγλικά: “stress”, “arousal”, “duping delight”, “cognitive load” and “behaviour control”).

Τα πειραματικά στοιχεία που έχουν συλλεχθεί έως τώρα υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η μη λεκτική συμπεριφορά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση εξαπάτησης, σε σημαντικά στατιστικά επίπεδα που δεν σχετίζονται με την τύχη.

Όσον αφορά στην αναμενόμενη ακρίβεια: θα ήταν λάθος να περιμένουμε 100% ακρίβεια από οποιαδήποτε τεχνολογία ανίχνευσης εξαπάτησης που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη, ανεξάρτητα από το πόσο ώριμη είναι. Κατά συνέπεια, το iBorderCtrl έχει σχεδιαστεί με αυτό το πνεύμα. Το τελικό αποτέλεσμα του συστήματος είναι συνδυασμός πολλών διαφορετικών ελέγχων με διαφορετική βαρύτητα ο καθένας και γίνεται διαθέσιμο στον συνοριοφύλακα, ο οποίος και είναι υπεύθυνος για την τελική απόφαση σχετικά με τον εκάστοτε ταξιδιώτη.

Σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές, οι πρώτες δοκιμές δείχνουν πως το iBorderCtrl είναι κατά 76% ακριβές, με την ομάδα σας να υποστηρίζει πως αυτό μπορεί να φτάσει και στο 85%. Ακόμη και σε αυτό το ποσοστό, υπάρχουν δικλίδες ασφαλείας για να καλυφθεί, με κάποιο τρόπο, το υπολειπόμενο ποσοστό;

Κάθε ένας από τους προαναφερθέντες ελέγχους στους οποίους συμμετέχει ο ταξιδιώτης (ανίχνευση εξαπάτησης/ψεύδους, έλεγχος αυθεντικότητας εγγράφων, συσχέτιση των πληροφοριών με τις βάσεις δεδομένων που διαθέτουν φορείς υπεύθυνοι για την ασφάλεια, ταυτοποίηση προσώπων, προηγμένες μέθοδοι μοντελοποίησης ρίσκου, έλεγχοι βιομετρικών στοιχείων) παρέχει μία εκτίμηση ρίσκου η οποία ενισχύεται με ένα αντίστοιχο βάρος (impact) ανάλογα με την ακρίβεια της χρησιμοποιούμενης μεθόδου, την ποιότητα των επεξεργασμένων δεδομένων, των οδηγιών για την εκτίμηση του ρίσκου κατά τον έλεγχο συνόρων, κλπ.

Επομένως, η απόφαση για τη διέλευση ενός ταξιδιώτη δεν βασίζεται σε ένα μόνο εργαλείο (π.χ. ανίχνευση εξαπάτησης) αλλά στις συγκεντρωτικές και συσχετισμένες εκτιμήσεις ρίσκου από το σύνολο των ελέγχων, καθιστώντας τη συνολική διαδικασία αρκετά ασφαλή. Επισημαίνεται ότι όλη η ανωτέρω διαδικασία έχει ως σκοπό να ενισχύσει και να βοηθήσει την απόφαση που θα λάβει τελικά ο συνοριοφύλακας και για κανένα λόγο δεν θα μπορούσε να είναι αυτοματοποιημένη και να απουσιάζει ο ανθρώπινος παράγοντας. Ο συνοριοφύλακας παραμένει ο υπεύθυνος για την οποιαδήποτε απόφαση. 

Γενικότερα, ποιος θεωρείτε πως θα είναι ο ρόλος που θα παίξει στο μέλλον η τεχνολογία, σε ζητήματα όπως οι συνοριακοί έλεγχοι; Υπάρχουν τομείς στους οποίος θα πρέπει να δοθεί προσοχή και ποιος θα είναι ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα;

Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή στους συνοριακούς ελέγχους, συχνά δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τον αυξημένο αριθμό ταξιδιωτών και τα ενισχυμένα μέτρα ασφάλειας που απαιτούνται λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων και της συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού μεταναστών στα χερσαία σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, οι μελλοντικές απαιτήσεις ήδη αυξάνονται, λόγω των νέων κανονισμών που έχει επιβάλλει η ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, από τις 7 Απριλίου 2017, οι νέοι κανονισμοί της ΕΕ προβλέπουν ότι όλοι οι ταξιδιώτες που διασχίζουν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ (Ευρωπαίοι ή μη) πρέπει να ελέγχονται συστηματικά από σχετικές βάσεις δεδομένων, όπως το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν. 

Όλοι οι παραπάνω παράγοντες επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τα ήδη υπάρχοντα συστήματα όπως επίσης και το φόρτο εργασίας των συνοριοφυλάκων. Επιπλέον, τα συστήματα αυτά συνήθως δεν συμβαδίζουν με τις τρέχουσες εξελίξεις της τεχνολογίας σε πολλούς τομείς, όπως η ταυτοποίηση ατόμων με βάση τα βιομετρικά χαρακτηριστικά, ο έλεγχος γνησιότητας εγγράφων, η ανάλυση κινδύνων, η εξαγωγή ρίσκου ανά ταξιδιώτη καθώς και άλλες τεχνολογικές καινοτομίες που μπορούν να εφαρμοστούν στους συνοριακούς ελέγχους και να προσφέρουν λύσεις στον ολοένα και αυξανόμενο αριθμό ταξιδιωτών που πρέπει να ελεγχθούν.

Ο στόχος του iBorderCtrl είναι να προσφέρει μια ενιαία λύση με στόχο την επιτάχυνση της διέλευσης των συνόρων για τους ταξιδιώτες και ταυτόχρονα να ενισχύσει την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη όσον αφορά τους συνοριακούς ελέγχους, συγκεντρώνοντας πολλές τεχνολογίες αιχμής. Ταυτόχρονα, όλοι οι εταίροι έχουν πλήρη επίγνωση του ρόλου των νέων συστημάτων στην κοινωνία. Είναι γνωστό ότι πολλές νέες τεχνολογίες, ενώ είχαν αρχικά επικριθεί, αργότερα υιοθετήθηκαν από τους αντίστοιχους φορείς αφού δοκιμάστηκαν σε πραγματικές συνθήκες.  

Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι το iBorderCtrl δεν λειτουργεί αυτόνομα αλλά βοηθητικά για τον συνοριοφύλακα, ο οποίος και θα χρησιμοποιήσει την εμπειρία του για να πάρει την τελική απόφαση για το αν θα επιτρέψει ή όχι την τελική διέλευση του ταξιδιώτη.