Άγχος, φόβος, ανησυχία. Και μόνο στο άκουσμα τους οι περισσότερα από εμάς μπορούμε να ταυτιστούμε φέρνοντας στο μυαλό μας εικόνες και συναισθήματα από την καθημερινότητα μας. Εικόνες και συναισθήματα όμως που δεν είναι ευχάριστα για κανένα από εμάς. Και όμως, το άγχος, ο φόβος και η ανησυχία είναι από τους κύριους παράγοντες εξαιτίας των οποίων ο άνθρωπος καταφέρνει να επιβιώσει.
Τα παραπάνω συναισθήματα είναι αυτά που μας προφυλάσσουν σε έκτακτες καταστάσεις στις οποίες κινδυνεύει η ασφάλεια μας. Σε αυτές τις καταστάσεις ο οργανισμός μας παράγει μια ορμόνη, την αδρεναλίνη, η οποία επιφέρει αλλαγές τόσο σε σωματικό όσο και σε νοητικό επίπεδο, προκειμένου να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τον έκτακτο κίνδυνο. Η ρυθμός αναπνοής μας αυξάνει, αυξάνεται η μυϊκή τάση, οι σωματικές λειτουργίες που δεν μας χρειάζονται μειώνονται στο ελάχιστο ενώ στο νοητικό επίπεδο η εστίαση μας επικεντρώνεται στην επίλυση του προβλήματος. Οι παραπάνω «προσαρμογές» παραμένουν για όσο διάστημα ο κίνδυνος είναι υπαρκτός, ενώ ο οργανισμός επιστρέφει στην κανονική του λειτουργία με το πέρας αυτού.
Στη σύγχρονη εποχή όμως, με την αυξημένη πίεση στον επαγγελματικό στίβο και την αποξένωση του ανθρώπου από την φύση , τα παραπάνω αισθήματα «τείνουν» να γίνουν η καθημερινότητα μας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο οργανισμός να βρίσκεται σε αυτή την επαυξημένη εγρήγορση το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας. Αυτή η «μετάλλαξη» των προσαρμογών που κάνει ο οργανισμός μας από περιστασιακών σε καθημερινών δημιουργεί διάφορα προβλήματα. Ένα από αυτά είναι και η παραποίηση της αλήθειας.
Η ψυχολόγος Helen Kennerley στο βιβλίο της: «Ξεπερνώντας το Άγχος - Ένας οδηγός αυτοβοήθειας με γνωσιακές-συμπεριφοριστικές τεχνικές» (εκδόσεις «ΠΕΔΙΟ» ) σημειώνει ότι πολύ συχνά μια τελείως φυσιολογική κατάσταση μετατρέπεται σε πρόβλημα λόγω της διαστρέβλωσης της ερμηνείας των ερεθισμάτων που δεχόμαστε. Μπλεκόμαστε δηλαδή σε ένα φαύλο κύκλο που διαιωνίζει την ψυχολογική πίεση με τον εξής τρόπο:
- Υπάρχει μια φυσιολογική αντίδραση σε μια αγχογόνο κατάσταση
- Το μυαλό μας καταλήγει σε λανθασμένα συμπεράσματα
- Το μυαλό εσφαλμένα μας «προειδοποιεί» για κίνδυνο
- Ο οργανισμός μας ενισχύει την αντίδραση του στην αγχογόνο κατάσταση και πάλι από την αρχή.
Τη δημιουργία και τη διατήρηση του παραπάνω φαύλου κύκλου ενισχύουν οι σκέψεις και οι παραποιήσεις που αυτές κάνουν στην αλήθεια. Στις αγχογόνες καταστάσεις οι σκέψεις τείνουν να παραποιούν την αλήθεια υπερεκτιμώντας τον κίνδυνο και υποεκτιμώντας ταυτόχρονα τα αποθέματα αντιμετώπισης τους από μέρους μας. Υπάρχει γενικότερα μια προκατάληψη απέναντι στην αρνητική πλευρά των πραγμάτων η οποία οδηγεί στην παραποίηση της αλήθειας και στην ενίσχυση τους άγχους και της ανησυχίας. Οι συχνότερες παραποιήσεις της αλήθειας από τις σκέψεις μας είναι οι παρακάτω:
Η καταστροφική σκέψη
Η «καταστροφή» είναι η λογική εξήγηση σε κάθε ερέθισμα. Πχ το άκουσμα σειρήνας πυροσβεστικής σημαίνει ότι πήρε φωτιά κάποιο σπίτι στην πολυκατοικία μας
Η διπολική σκέψη
Υπάρχει μόνο «άσπρο» ή «μαύρο». Όταν οι άλλοι διαφωνούν μαζί μου το εκλαμβάνω ότι ΟΛΟΙ διαφωνούν μαζί μου και όχι ότι μερικές φορές οι άλλοι διαφωνούν μαζί μου αλλά όχι πάντα.
Η μεγιστοποίηση
Οι αρνητικές ή οι επίφοβες καταστάσεις μεγιστοποιούνται χωρίς κάποια βάσιμη αιτία. Πχ Επειδή φοβάμαι ότι θα γίνουν απολύσεις στη δουλειά μου οπότε οποιοδήποτε λάθος κάνω πιστεύω ότι είναι τόσο μεγάλο που θα οδηγήσει στην δική μου απόλυση.
Ο αποκλεισμός του θετικού
Επιλέγουμε να εστιάσουμε στο ή στα αρνητικά, αποκλείοντας κάθε θετικό στοιχείο. Επιλέγουμε να εστιάσουμε μόνον στον έναν πελάτη που διαμαρτυρήθηκε και δεν υπολογίζουμε τους υπόλοιπους ευχαριστημένους από την εξυπηρέτηση μας πελάτες
Η εστίαση της προσοχής
«Όποιος έχει τη μύγα μυγιάζεται» λέει ο λαός και αυτό συμβαίνει και αυτήν της περίπτωση. ‘Έχουμε την τάση να εστιάζουμε την προσοχή μας και να «ψάχνουμε» αυτό που μας αγχώνει και φυσικά καταλήγουμε να το βρίσκουμε συνέχεια μπροστά μας.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν από τα παραπάνω ότι μια ψυχολογική πίεση που θα δεχθούμε μπορεί να διαιωνιστεί σε ένα φαύλο κύκλο που συντηρείται από τις παραποιήσεις που προκαλούν οι σκέψεις μας. Αυτό που θα πρέπει να κάνουμε για να αποτραπεί αυτό, είναι να εκτιμούμε κάθε φορά την πραγματική διάσταση του «κινδύνου», να εστιάζουμε τόσο στα αρνητικά όσο και στα θετικά καθώς και εκτιμούμε τις δικές μας διαθέσιμες ικανότητες .
Σχόλια