Το ψηφιακό ευρώ, όπως αποκαλείται αυτή τη στιγμή, αποτελεί το όραμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την ψηφιοποίηση του ευρώ που έχουμε σήμερα όλοι στις τσέπες και τα πορτοφόλια μας. Στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού, της αύξησης των ηλεκτρονικών πληρωμών και του «ηλεκτρονικού χρήματος», το συγκεκριμένο όραμα φαίνεται πως αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία.
Όλα δείχνουν πως το ερώτημα γύρω από τη ψηφιοποίηση του ευρώ, αυτή τη στιγμή, δεν είναι γύρω από το εάν αυτή θα πραγματοποιηθεί, αλλά το πότε και το πώς. Είναι πολύ πρόσφατα, άλλωστε, τα σχόλια της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεzας, Christine Lagarde, κατά τη διάρκεια συνεδρίου που πραγματοποίησε το Reuters, όπου η ίδια τόνισε πως το ψηφιακό ευρώ θα πρέπει να είναι πραγματικότητα μέσα στην επόμενη πενταετία.
Σε αυτές τις δηλώσεις, σημείωσε πως «θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να βεβαιωθούμε ότι [το ψηφιακό ευρώ] είναι ασφαλές», τονίζοντας πως υπάρχει «ζήτηση» για ένα ψηφιακό νόμισμα αλλά και ανάγκη για ένα σύστημα που θα αντιμετωπίζει τους κινδύνους, όπως ενδεχόμενες κυβερνοεπιθέσεις. Σε κάθε περίπτωση, η ίδια ανέφερε πως τα τραπεζογραμμάτια, τα λεφτά που έχουμε σήμερα στις τσέπες μας, θα μείνουν όπως τα ξέρουμε. Αυτή τη στιγμή, δηλαδή, η συζήτηση δεν είναι για μια πλήρης ψηφιοποίηση, αλλά για ένα σύστημα που (στην αρχή τουλάχιστον) θα λειτουργεί παράλληλα.
Τα σχόλια της έκαναν την εμφάνιση τους μετά και την ολοκλήρωση μιας διαβούλευσης που «έτρεξε» η ΕΚΤ για το ψηφιακό ευρώ, από την οποία αναμένεται μια ολοκληρωμένη ανάλυση την άνοιξη, που θα χρησιμεύσει και για τις τελικές αποφάσεις της. Πάντως, μια αρχική επεξεργασία των δεδομένων δείχνει ότι το απόρρητο των πληρωμών κατατάσσεται υψηλότερα μεταξύ των απαιτούμενων χαρακτηριστικών ενός δυνητικού ψηφιακού ευρώ (41% των απαντήσεων), ακολουθούμενο από την ασφάλεια (17%) και την πανευρωπαϊκή εμβέλεια (10%).
Τι είναι το ψηφιακό ευρώ;
Αξίζει όμως κάποιος να αναρωτηθεί: τι ακριβώς είναι το ψηφιακό ευρώ; Σε τι διαφέρει από τα χρήματα που έχουμε αυτή τη στιγμή και πως θα «συνδέεται» με αυτά; Ποια τα οφέλη του και γιατί υπάρχει ανάγκη να υιοθετηθεί κάτι τέτοιο; Πότε θα είναι έτοιμο, ποιος θα το διαχειρίζεται και σε τι θα διαφέρει από τα κρυπτονομίσματα για τα οποία ακούμε τόσα, σε καθημερινή βάση; Τις απαντήσεις σε αυτά μας δίνει η ίδια η ΕΚΤ, σε δημοσιεύσεις και αναλύσεις που έχει πραγματοποιήσει, αλλά και άλλες πηγές.
Με απλά λόγια, το ψηφιακό ευρώ θα είναι όπως το «παραδοσιακό» ευρώ, αλλά σε ηλεκτρονική μορφή. Η συγκεκριμένη μορφή θα εκδίδεται από το Ευρωσύστημα (που αποτελείται από την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, όπως την Τράπεζα της Ελλάδος) και θα διατίθεται σε όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Σε αντίθεση με τα κρυπτονομίσματα, που οι τιμές τους είναι ασταθείς, δεν υπάρχει θεσμικό όργανο που να τις στηρίζει και χαρακτηρίζονται ως μια «δραστηριότητα κερδοσκοπικού χαρακτήρα», το ψηφιακό ευρώ θα έχει «πίσω» του την ΕΚΤ.
Όσον αφορά στους λόγους για τους οποίους εξετάζεται η έκδοση ενός ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας (CBDC), αυτοί αφορούν στη στήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας και της στρατηγικής ανεξαρτησίας της ΕΕ, ως απάντηση σε μια σημαντική υποβάθμιση του ρόλου των μετρητών ως μέσου πληρωμής, ως «απάντηση» στην πιθανότητα ευρείας χρήσης άλλων ψηφιακών νομισμάτων (βλ. Libra), για τον μετριασμό των κινδύνων και για να προαχθεί ο διεθνής ρόλος του ευρώ.
Ποιος ο αντίκτυπος;
Οι μελέτες ήδη «ψάχνουν» τις πιθανές επιδράσεις του. Μια από αυτές αναφέρει πως «θα πρέπει να αποφευχθεί η υπερβολική χρήση του ως μορφής επενδύσεων και ο σχετικός κίνδυνος αιφνίδιας μεγάλης μεταστροφής από τις τραπεζικές καταθέσεις στο ψηφιακό ευρώ». Με απλά λόγια, όσοι διατηρούν καταθέσεις μπορεί να δουν περισσότερα οφέλη στην κατοχή ψηφιακών ευρώ από την κατάθεση των χρημάτων τους σε τράπεζες. Η μείωση των εσόδων από τις καταθέσεις θα μπορούσε να οδηγήσει τις τράπεζες να αυξήσουν τις χρεώσεις αλλού, όπως στα δάνεια.
Την ίδια στιγμή, όπως αναφέρει η σχετική έκθεση, «σε καταστάσεις κρίσης, όταν οι αποταμιευτές έχουν λιγότερη εμπιστοσύνη σε ολόκληρο τον τραπεζικό τομέα, τα ρευστά περιουσιακά στοιχεία ενδέχεται να μετατοπιστούν πολύ γρήγορα από τις εμπορικές τραπεζικές καταθέσεις στο ψηφιακό ευρώ, εάν τα λειτουργικά εμπόδια στην ανάληψη χρημάτων με τη μορφή ψηφιακού ευρώ είναι χαμηλότερα από ό, τι για την ανάληψη μετρητών. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει την πιθανότητα και τη σοβαρότητα των λεγόμενων bank runs, εξασθενίζοντας την οικονομική σταθερότητα».
Πώς θα λειτουργεί;
Όσον αφορά στο πώς θα λειτουργεί ένα ψηφιακό ευρώ, αυτό ενδέχεται αυτό να μην διαφέρει με αυτό που συμβαίνει σήμερα, όπου μπορεί κανείς να ανοίξει το mobile app της τράπεζας του και να έχει άμεση πρόσβαση στο λογαριασμό του. Μια παρόμοια εφαρμογή θα μπορούσε να διατίθεται από τους διάφορους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, μέσω της οποίας ο χρήστης θα βλέπει τα ψηφιακά ευρώ που έχει στο «πορτοφόλι» του. Εκείνο που θα μπορούσε να διαφέρει είναι η υποδομή «πίσω» από τη δεύτερη περίπτωση και ο τρόπος λειτουργίας.
Όταν πραγματοποιείται σήμερα μια ηλεκτρονική μεταφορά χρημάτων, η τράπεζα του αποστολέα μεταδίδει ένα μήνυμα σε έναν διαμεσολαβητή, ζητώντας του να μεταφέρει τα χρήματα στον παραλήπτη. Η λειτουργία εκκαθάρισης πρέπει να επαληθεύσει τα στοιχεία και στη συνέχεια να κανονίσει την χρέωση του λογαριασμού του αποστολέα στην ΕΚΤ και την πίστωση του λογαριασμού του παραλήπτη. Οι συγκεκριμένες ενέργειες ενδέχεται να διαρκέσουν ακόμη και δύο ημέρες, έως ότου τα χρήματα φτάσουν στον λογαριασμό του παραλήπτη.
Το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε θεωρητικά να βελτιώσει την παραπάνω διαδικασία, με χαμηλότερο κόστος. Η ΕΚΤ θα μπορούσε ακόμη και να θέτει κανόνες για τη λειτουργία ενός κατανεμημένου καθολικού, σε ένα αποκεντρωμένο σύστημα, παρόμοιο με το κατανεμημένο καθολικό για το Bitcoin, το οποίο καταγράφει κάθε συναλλαγή κάνοντας χρήση της τεχνολογίας blockchain. Η διαφορά με ένα κεντρικό σύστημα είναι πως εδώ χρησιμοποιούνται δίκτυα πολλών υπολογιστών τα οποία «συνομιλούν» και πραγματοποιούν τις συναλλαγές. Σε κάθε περίπτωση, «η υποδομή θα πρέπει να ελέγχεται από την κεντρική τράπεζα».
Τα επόμενα βήματα
«Το ψηφιακό ευρώ θα συμπλήρωνε τα μετρητά: μαζί, οι δύο αυτές μορφές του ευρώ θα εξασφάλιζαν πρόσβαση σε απλούς, ανέξοδους τρόπους πληρωμής. Το ψηφιακό ευρώ θα σχεδιαζόταν, επίσης, ούτως ώστε να λειτουργεί μαζί με ιδιωτικές λύσεις πληρωμής, διευκολύνοντας την παροχή πανευρωπαϊκών λύσεων και πρόσθετων υπηρεσιών στους καταναλωτές. Η προστασία της ιδιωτικής ζωής θα είναι επίσης βασική προτεραιότητα, ούτως ώστε το ψηφιακό ευρώ να μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση της εμπιστοσύνης στις πληρωμές στην ψηφιακή εποχή» όπως τόνιζε και ο Fabio Panetta, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου.
Η ΕΚΤ αναμένεται να πάρει τις τελικές αποφάσεις για το εάν θα ξεκινήσει ένα project για το ψηφιακό ευρώ, στα μέσα της τρέχουσας χρονιάς, «προκειμένου να είμαστε προετοιμασμένοι για την πιθανή έκδοση ενός ψηφιακού ευρώ κάποια στιγμή στο μέλλον».
Σχόλια