Κάθε χρόνο. Όλα ξεκινούν με τους πολύχρωμους χαρταετούς και τα στολίδια στην ουρά τους που κάνουν έναν χαρακτηριστικό ήχο καθώς αλλάζουν ύψος και ανεβαίνουν στον ουρανό. Τον ήχο που μπλέκεται με τις χαρούμενες φωνές, τα γέλια και τις συζητήσεις.
Και απαραιτήτως τα μπόλικα μικρά πιατάκια εν είδη πικ-νικ, τα γεμάτα τραπέζια στις ταβερνούλες αλλα και τα τραπέζια με τα καρό τραπεζομάντηλα στις βεράντες και τα μπαλκόνια, γεμάτα με νηστίσιμα καλούδια.
Η εορταστική περίοδος των Αποκριών (απο-κρεώ, δηλαδή μετά το κρέας) κορυφώνεται με τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας και τα κούλουμα.
Οι οικογένειες και οι μεγάλες παρέες γιορτάζουν την έναρξη της μεγάλης νηστείας αφού στην ουσία πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες περιόδους της εκκλησιαστικής και λαογραφικής μας παράδοσης.
Η Σαρακοστή, είναι η μεγαλύτερη χρονικά από όλες τις περιόδους νηστείας στην Ορθόδοξη Εκκλησία και σύμφωνα με το έθιμο της Κυράς Σαρακοστής, της χάρτινης ή ζυμαρένιας κυρίας με την πολύχρωμη ποδιά και τα 7 πόδια, στο τέλος κάθε εβδομάδας, αρχής γενομένης από το Σάββατο μετά την Καθαρά Δευτέρα, της κόβουμε ένα πόδι.
Το τελευταίο πόδι συμπίπτει έτσι με το Μεγάλο Σάββατο και το κρύβουμε σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και το τοποθετούμε μαζί με άλλα για το βρει ο πιο τυχερός.
Η φύση και η γεύση της Σαρακοστής
Ανάλογα με την κάθε περιοχή της Ελλάδας υπάρχουν πολλές παραλλαγές νηστίσιμων συνταγών αλλά και διαφορετικά έθιμα της Σαρακοστής που σχετίζονται με την τροφή.
Πολλά από αυτά τα έθιμα ώστοσο έχουν να κάνουν με το μοίρασμα του φαγητού ανάμεσα σε οικογένειες ή τα μέλη μιας κοινότητας θυμίζοντας μας σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο την αρχή αυτής της περιόδου αλλά και το τέλος της. Το Μεγάλο Σάββατο, την Ανάσταση και το πλούσιο τραπέζι που την ακολουθεί.
Σε ορισμένες περιοχές του Πόντου, μαγειρεύουν για παράδειγμα το «ξινοφάι», ένα πιάτο που αποτελείται από ρεβίθια, φασόλια, κάστανα, σταφίδες, πλιγούρι, πυκνό πετιμέζι και κρεμμύδια και ο σκοπός είναι να μοιραστεί επιμελώς στους γείτονες.
Αλλά και η εποχικότητα, η αφθονία των φυτικών προϊόντων που υπαρχει τον Μάρτιο μια περίοδος όπου μάλιστα τα ζώα δεν έχουν ακόμα γεννήσει παίζει ρόλο καταλυτικό. Μια εποχή όπου η φύση, η παράδοση και ο γαστρονομικούς πλούτος βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία.
Στο Σήμερα: Μια εύχρηστη “νηστίσιμη” λίστα
Πριν την έναρξη της Σαρακοστής οι νοικοκυρές έπλεναν σχολαστικά όλα τα μαγειρικά τους σκεύη για να εξαφανίσουν τυχόν υπολείμματα λίπους ή βουτύρου.
Το κρέας και τα γαλακτομικά προϊόντα βγαίνουν από το μενού τις μέρες της νηστείας και τη θέση τους παίρνουν: τα φυτικά έλαια, τα δημητριακά και οι σπόροι, τα όσπρια, τα θαλασσινά που δεν περιέχουν αίμα όπως είναι τα καλαμάρια, τα θράψαλα, οι σουπιές, τα χταπόδια, τα στρείδια, τα μύδια και οι αχιβάδες, τα φρούτα και τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί αλλά και τα νηστίσιμα γλυκά, ο χαλβάς, τα γλυκά του κουταλιού, οι μαρμελάδες σε διάφορες γεύσεις, το παστέλι αλλά και οι πίτες όπως ή ταχινόπιτα ή μελόπιτα.
Τα τελευταία χρόνια βέβαια οι πληθώρα των συνταγών και των υλικών από ξένες κουζίνες και κυρίως των vegan επιλογών και των φυτικών υποκατάστατων στην αγορά, όπως είναι το γάλα σόγιας ή βρώμης και το τόφου εκσυγχρονίζουν το σαρακοστιανό μας πλάνο. Το κάνουν πιο σημερινό, κάπως πιο “ινσταγκραμικό” διευρύνοντας σημαντικά το νηστίσιμο μενού και προσφέροντας απρόσμενες δυνατότητες.
Το θέμα της εντοπιότητας, της εποχικότητας και της ποιότητας όμως εδώ θα πρέπει να αποτελέσει υλικό “επεξεργασίας” και όχι απαραίτητα με την κακή έννοια (εκείνη δηλαδή που συνήθως πάει χέρι-χέρι με τα επεξεργασμένα τρόφιμα) για ένα νέο άρθρο.
Για την ώρα όσο είναι καιρός, ή εποχή, αν προτιμάτε πειραματιστείτε, αποτοξινωθείτε, διασκεδάστε, βρεθείτε με αγαπημένους γύρω από τραπέζια με πολλά μικρά πιατάκια. Με πολλές μικρές αφορμές για να μη “νηστεύουμε” την παράδοση, να τιμούμε τον πολιτισμό μας, να ερχόμαστε πιο κοντά.
Καλή Σαρακοστή!
Σχόλια