Η πρώτη μικρή, γλυκύτατη από κάθε άποψη μπουκιά που μοιάζει από τη μία με χειροποίητο βρώσιμο τριαντάφυλλο και από την άλλη…με την Ανάσταση, η τηνιακή πασχαλινή τυρόπιτα, βγαίνει κάθε χρόνο από την τσέπη του μπουφάν και το αλουμινόχαρτο ή το χαρτί κουζίνας, στις χρονιές με περισσότερη βιασύνη, στο άκουσμα του Χριστός Ανέστη.
Για τους Τηνιακούς δεν υπάρχει Πάσχα χωρίς τις τηνιακές τυρόπιτες αλλά δεν υπάρχει και περίπτωση να φάνε τηνιακή τυρόπιτα μετά το πέρας του. Για την Τήνο, αυτό το σύμβολο σε μπουκιά, είναι συνυφασμένο με το Πάσχα και όσο και αν οι επισκέπτες του νησιού το βάζουν σε κουτιά από τα ομολογουμένως φανταστικά κατά τ’ άλλα ζαχαροπλαστεία του νησιού εν είδη γευστικού σουβερνίρ για να τρατάρουν τους φίλους τους όλο το χρόνο… για τους ντόπιους η κίνηση αυτή μοιάζει με μικρή ιεροσυλία.
Οι τηνιακές τυρόπιτες τρώγονται το Πάσχα και μυρίζουν Ανάσταση. Πως άλλωστε γίνεται να βλέπεις “φως το αληθινό” κάθε μέρα;
Στην Τήνο όμως το “κάθε μέρα” είναι αλλιώς. Για αυτό και τα πασχαλινά γλυκά φτιάχνονται με ορισμένα πολύ δυσεύρετα αλλά απαραίτητα για την γεύση τους συστατικά που δεν θα βρείτε σε καμία “συνταγή”.
Φτιάχνονται με ηρεμία, με ρυθμούς οργανικούς, φυσικούς, με κάτι σχεδόν χαμένο που οι πιο κοντινές λέξεις που μπορώ να βρω για να το περιγράψω - και πάλι χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία - είναι συλλογικότητα, ομαδικότητα και κοινωνική συναναστροφή αλλά προπαντός με καλαμπούρια και πειράγματα που εκτοξεύονται με απόλυτα φυσικό ύφος και με την τηνιακή, κοφτή προφορά.
Το τσίμπημα
Φέτος κατάφερα να “τσιμπήσω” τηνιακές τυρόπιτες όχι με την έννοια της κατανάλωσης αλλά με εκείνη της δημιουργίας. Στο μικρό χωριά Ποταμιά κάτω από τα δέντρα, μια σχολική μπασκέτα στον προαύλιο του μικρού σχολείου του χωριού, μερικές σβηστές λάμπες κρεμασμένες από τα δέντρα και τον δυνατό ήλιο που μας χάρισε η Μεγάλη Πέμπτη, στήθηκαν τέσσερα τραπέζια και πασπαλίστηκαν ευλαβικά αλλά ταυτόχρονα απλά, με αλεύρι.
Kαι ύστερα ήρθαν οι λεκάνες με το μοσχομυριστο ντόπιο «χύμα» ή «πέτρωμα», το ανάλατο τηνιακό τυρί και τα αυγά, η ζάχαρη, το πορτοκάλι, η βανίλια και το ρακί. Η γέμιση από τις τηνιακές τυρόπιτες που η μυρωδιά της και μόνο αρκεί για να καλύψει κάθε έγνοια της στιγμής και να παίξει με την εγκράτεια σου για τη νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας καθώς τα παιδιά την δοκιμάζουν με κουταλάκια του γλυκού.
Η ζύμη απλώνεται με τον τρόπο που μοιάζει με εκείνον που φτιάχνουν τα ζυμαρικά στην Ιταλία ενώ παράλληλα λίγο πιο δίπλα ένα αγοράκι, ο Ιάκωβος σύμφωνα με την αθλητική του φανέλα, αρχίζει να ζυμώνει πολίτικα τσουρέκια που προφανώς ιντριγκάρουν την Μαριλένα, ένα ζωηρό pug που φέρνει συνεχώς βόλτες κάτω από το τραπέζι.
Και κάπως έτσι το τώρα μέσα από τις θαλάσσιες οδούς αλλά και εκείνες του χρόνου γίνεται ένα με το χθες. Η Ενετοκρατία αλλά και οι γυναίκες από την Πόλη που δούλευαν συχνά ως νταντάδες στα σπίτια των πλούσιων Τηνιακών υπάρχουν σε κάθε στροφή της ιστορίας, σε κάθε πτυχή ή πιέτα που γίνεται στη ζύμη, είναι ένα με το λεγόμενο "τσίμπημα" της πασχαλινής τυρόπιτας ή την υπενθύμιση του ποιοι είμαστε αλλά και του ότι είμαστε μαζί.
Γιατί στο “μαζί” στηρίζεται και όλη η μαεστρία, όλη η γλύκα της δημιουργίας αυτού του γλυκού. Οι νοικοκυρές της Τήνου δεν έφτιαχναν ποτέ τις τυρόπιτες μόνες στο σπίτι. Αντιθέτως μεταφέρονταν όλες μαζί από σπίτι σε σπίτι και έφτιαχναν τυρόπιτες ξανά και ξανά, επιφορτισμένες η κάθε μία με την δική της πολύ συγκεκριμένη αρμοδιοτητα. Άλλες στη γέμιση, άλλες στο φύλλο, άλλες στο τσίμπημα, όλες μαζί στα γέλια και τα καλαμπούρια, στην “ανοιχτωσιά” που για να τη θυμηθούμε εμείς… χρειαζόμαστε ένα “τσίμπημα”.
Καλή μας Ανάσταση!
* Για την πρόσκληση στην Ποταμιά και το υπαίθριο εργαστήρι πασχαλινών γλυκών θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Μάρκο Παλαμάρη, διοργανωτή εμπειριών στην Τήνο μέσω του “Soul of Tinos”, ο οποίος μοιράστηκε μαζί μας και τις παρακάτω πληροφορίες:
“Οι τυρόπιτες aπαντώνται με διάφορα ονόματα ανά την Τήνο, όπως λυχναράκια, τυρόπιτες , σκεπαστάκια (αν απλά διπλώνεις το φύλλο) . Επίσης, με την ίδια γέμιση γίνεται η "σκεπαστή " ή χυτή, όπως τη λένε στα Υστέρνια, η οποία είναι σαν πίτα και κόβεται σε μεγάλα κομμάτια. Φτιάχνονται από την Μεγάλη Τρίτη έως και την Μεγάλη Πέμπτη και τρώγονται μετά την Ανάσταση.
Τα τσουρέκια φτιάχτηκαν με οικογενειακή συνταγή του παππού μου Λορέντζου Αλβέρτη (Πίος), ο οποίος ήταν ζαχαροπλάστης με θητεία στο πρώτο Κοσμικόν των Αθηνών αλλά διατήρουσε και εργαστήριο στο κατώι του σπιτιού μας στη Στενή της Τήνου.
Τα κουλουράκια πάλι με συνταγή του παππού αντιστοιχούν στη ζύμη πάστα φλώρας και τα τρώγαμε με γάλα αγελαδινό φρέσκο αρμεγμένο από τον θείο μου τον Ιωσήφ.
Οι σύλλογοι των χωριών της ενδοχώρας προσπαθούν όπως μπορούν να διατηρήσουν τις παραδόσεις και να τις μεταλαμπαδεύσουν στις επόμενες γενιές όπως στην προκειμένη ο Σύλλογο Στενής, Κέχρου και Μυρσίνης και κυρίως η κύρια Φρόσω Χαρικιοπούλου και η Ιωάννα Βιδάλη που με χαρά δίδαξαν στα παιδιά την τέχνη της τυρόπιτας και τα βοήθησαν να "τσιμπήσουν".
Σχόλια