Πρό(σ)κληση σε σύγκρουση. Πώς να τη διαχειριστώ;

Έτσι συνέβη και σε εμένα, παρακολουθώντας τον προημιτελικό της Euroleague, μεταξύ των ομάδων της Ρεάλ και της Παρτιζάν, στην έδρα της πρώτης. Απέμεναν 1΄:40΄΄ για τη λήξη του αγώνα και η ομάδα της Παρτιζάν προηγούνταν με 80 – 95, κάτι που πρακτικά σήμαινε ότι θα ήταν η νικήτρια, θα έκανε το 2 – 0 και η σειρά των προημιτελικών θα μεταφερόταν στην έδρα της για τα επόμενα δύο παιχνίδια, όπου θα ήθελε μόνο μία νίκη για να περάσει στο final four. Όλα φάνταζαν ότι είχαν τελειώσει και ότι η Παρτιζάν, το αουτσάιντερ, ήταν πλέον το απόλυτο φαβορί για να πάρει την πρόκριση.

Όμως δεν ήταν έτσι. Ένα αντιαθλητικό foul, που δέχθηκε παίκτης της Παρτιζάν, είχε ως συνέπεια να προκληθεί συμπλοκή και ο αγώνας να διακοπεί οριστικά. Ως συνέπεια αυτού του γεγονότος, η διοργανώτρια αρχή αποφάσισε την τιμωρία των εμπλεκόμενων παικτών και από τις δύο πλευρές. Η διαφορά όμως ήταν ότι στους τιμωρημένους παίκτες συμπεριλαμβάνονταν και ο καλύτερος παίκτης της Παρτιζάν. Η συνέχεια είναι γνωστή και οδυνηρή για την Παρτιζάν. Έχασε τα επόμενα τρία παιχνίδια και αποκλείστηκε από το final four, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στη Ρεάλ να συμμετάσχει σε αυτό και τελικά να το κατακτήσει.

Το συγκεκριμένο γεγονός με έκανε να αναρωτηθώ, άραγε πόσες φορές έχουμε προκληθεί και έχουμε αποδεχθεί την πρόκληση αντιδρώντας με αρνητικές συνέπειες για εμάς και ευεργετικές για τους άλλους;

Και εν συνεχεία, τί θα γινόταν εάν δεν είχαμε αντιδράσει; Στο παράδειγμα της Παρτιζάν, τί θα γινόταν εάν οι παίκτες της δεν αντιδρούσαν; Ενδεχομένως και σε αυτή την περίπτωση πάλι η Ρεάλ να προκρινόταν αλλά δεν θα το μάθουμε ποτέ. Αυτό αφήνει σε εμάς και πολύ περισσότερο στους ανθρώπους και τους φιλάθλους της ομάδας μία μεγάλη απορία και απογοήτευση για την ευκαιρία που χάθηκε να διεκδικήσουν αυτό για το οποίο προετοιμαζόταν όλη τη χρονιά. Αυτό για το οποίο είχαν κάνει όνειρα και είχαν ορίσει ως μεγάλο στόχο τους.

Στρατηγική αποφυγής προκλήσεων σε σύγκρουση

Προκλήσεις για συγκρούσεις θα αντιμετωπίσουμε σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας και σε κάθε περιβάλλον στο οποίο ανήκουμε. Στην οικογένεια μας, στον εργασιακό μας χώρο, στις παρέες μας και γενικά στις ομάδες των οποίων αποτελούμε μέλη. Μπορεί να είναι σκόπιμες ή μη, να είναι επαναλαμβανόμενες ή στιγμιαίες, να έχουν χρονική διάρκεια, να έχουν διαφορετική ένταση και διαφορετικό κόστος ή όφελος για τους εμπλεκόμενους. Σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από τα χαρακτηριστικά τους, οι προκλήσεις που οδηγούν σε συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες και αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν είτε διαφορετικές απόψεις, που κάποιοι προσπαθούν να τις επιβάλλουν, είτε διαφορετικά συμφέροντα, που κάποιοι επιδιώκουν να εξυπηρετήσουν με αθέμιτα μέσα, είτε δύσκολες καταστάσεις που δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά, ως αποτέλεσμα των ψυχολογικών πιέσεων που έχουν αναπτυχθεί, είτε απλά υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι υποστηρίζουν με θέρμη τις απόψεις τους και τα θέλω τους αδιαφορώντας για αυτά των άλλων. Είμαστε όμως έτοιμοι να τις αντιμετωπίσουμε και μέσα από αυτές να βγούμε είτε αλώβητοι, είτε με το μικρότερο δυνατό κόστος, είτε ακόμα δυνατότεροι; ‘Έχουμε αναπτύξει μία στρατηγική για να τα πετύχουμε αυτά; Κατά την άποψη μου κάτι τέτοιο θα ήταν χρήσιμο. Για το λόγο αυτό παραθέτω στα παρακάτω bullets μία πρόταση στρατηγικής.

• Έσω συνειδητοποιημένος: Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι προκλήσεις για σύγκρουση, όπως ανέφερα παραπάνω, είναι αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής. Όντες συνειδητοποιημένοι και υποψιασμένοι, δεν θα ξαφνιαζόμαστε όταν αυτές προκύπτουν. Θα ξέρουμε ότι αποτελούν χαρακτηριστικό των ανθρώπινων σχέσεων, ότι μπορούν να εμφανιστούν ανά πάσα στιγμή, δικαίως ή αδίκως, και ως εκ τούτου δεν θα μας πιάνουν απροετοίμαστους πνευματικά. Όταν κάποιος γνωρίζει ότι μία πρόκληση για σύγκρουση μπορεί να κάνει την εμφάνιση της εντελώς ξαφνικά και απροειδοποίητα τότε έχει μεγαλύτερη ετοιμότητα και ψυχραιμία για να την αντιμετωπίσει.
• Προσήλωση στον στόχο: Σε όποια ομάδα και εάν ανήκουμε έχουμε κάποιους στόχους. Για παράδειγμα, στον εργασιακό χώρο, οι στόχοι μας είναι να εξασφαλίσουμε τα προς το ζην και να εκπληρώσουμε, ενδεχομένως, την επιθυμία μας για μια επιτυχημένη επαγγελματική πορεία. Αντίστοιχα, στην οικογένειά μας, στόχος μας είναι η κάλυψη των συναισθηματικών μας αναγκών για αγάπη, ασφάλεια, θαλπωρή κ.α. Έχοντας, λοιπόν, στο μυαλό μας τον απώτερο στόχο από τη συμμετοχή μας σε μία ομάδα, αυτόν για τον οποίο συμμετέχουμε σε αυτή και για κανένα λόγο δεν θα θέλαμε να χάσουμε, μπορούμε να γίνουμε πιο διαλλακτικοί, πιο ήπιοι και πιο επιλεκτικοί στις προκλήσεις στις οποίες θα ανταποκριθούμε και τις συγκρούσεις στις οποίες εν τέλει θα αποφασίσουμε να λάβουμε μέρος.
• What if: Νωρίτερα αναρωτήθηκα πόσες φορές έχουμε αναλογιστεί, μετά το τέλος μίας σύγκρουσης "Τί θα είχε γίνει, εάν την είχα αποφύγει;". Ένα ερώτημα που, ενδεχομένως, βασανίζει το μυαλό μας για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα εάν το τέλος της σύγκρουση βρήκε εμάς στην πλευρά των ηττημένων. Ας αναλογιστούμε λοιπόν, πρώτα τις απώλειες που θα έχουμε από μία σύγκρουση, καθώς και τον αντίκτυπο που θα έχει στην επίτευξη του απώτερου στόχου μας και μετά ας πάρουμε την απόφαση για τη συμμετοχή μας ή όχι σε αυτή. Μία μικρή καθυστέρηση, μία παύση, πριν την αποδοχή της πρόκλησης και της εμπλοκή μας στη σύγκρουση , ώστε να πάρουμε το χρόνο και να αναλογιστούμε το "what if" θα μας γλυτώσει από πολλές αχρείαστες συγκρούσεις.
• Το προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν: Καλύτερα να προλαμβάνουμε παρά εκ των υστέρων να προσπαθούμε να διορθώσουμε μία κατάσταση. Το είπε άλλωστε ο Ιπποκράτης. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να έχουμε τις αισθήσεις μας σε εγρήγορση και να αντιλαμβανόμαστε δυσδιάκριτα σημάδια που δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι υπάρχει κάτι στην ατμόσφαιρα που είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε σύγκρουση. Τότε είναι η ώρα είτε να αναλάβουμε τις απαραίτητες πρωτοβουλίες που θα αποτρέψουν κάποιον να μας προκαλέσει, είτε να προετοιμαστούμε για να δώσουμε τη μάχη μας, είτε ακόμα να προετοιμαστούμε πνευματικά και ψυχολογικά ώστε να μετατρέψουμε την επικείμενη σύγκρουση σε ευκαιρία επίτευξης στόχων και για τις δύο πλευρές. Ό,τι και να επιλέξουμε, θα έχουμε λειτουργήσει προνοητικά και προληπτικά και όχι εκ των υστέρων όπου το μόνο που θα μπορούμε να κάνουμε θα είναι να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα.

Διασκέδαση, Ανάκληση, Ανατροφοδότηση

Δεν μπορούμε, όμως, ή δεν πρέπει όλες τις προκλήσεις για σύγκρουση να τις αποφεύγουμε ή να τις αγνοούμε. Υπάρχουν στιγμές που πρέπει να δώσουμε τις μάχες μας, γιατί αισθανόμαστε ότι απειλείται η ατομική μας κυριαρχία. Είναι οι στιγμές που πρέπει να συγκρουστούμε για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα μας, να προστατέψουμε τα κεκτημένα μας και την προσωπικότητα μας. Είναι οι στιγμές που η αποδοχή και η συμμετοχή στη σύγκρουση θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε το στόχο μας. Μπορεί όμως να είναι και η στιγμή που απλά δεν έχουμε ακολουθήσει την στρατηγική μας δηλαδή έχουμε χάσει τον αυτοέλεγχο, έχουμε αποδεχθεί την πρόκληση και έχουμε οδηγηθεί στη σύγκρουση. Και στις δύο περιπτώσεις το μόνο που μας μένει είναι να το "διασκεδάσουμε". Ναι, να το "διασκεδάσουμε" και να το δούμε σαν μία πρόκληση από διαφορετική όμως οπτική γωνία. Μία πρόκληση στην οποίο θα εξασκήσουμε ικανότητες και δεξιότητες. Όπως γίνεται και με τη συμμετοχή μας σε ένα παιχνίδι. Μία πρόκληση που είτε κερδίσουμε, είτε χάσουμε, είτε, ακόμα καλύτερα, κερδίσουν και οι δύο πλευρές, θα έχουμε εξασκήσει τον εαυτό μας στην αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων. Εδώ να σημειώσω ότι η τελευταία περίπτωση όπου τελικά βγαίνουν κερδισμένες και οι δύο πλευρές είναι και η καλύτερη καθώς με τη λήξη της σύγκρουσης θα έχουν πλέον συσφιχθεί οι σχέσεις, θα έχουν εξαλειφθεί οι διαφορές ή ακόμα περισσότερο θα έχουν τεθεί εκ νέου στόχοι από κοινού.

Με τη λήξη όμως μίας σύγκρουσης ως αποτέλεσμα μίας πρόκλησης δεν σημαίνει ότι ξεμπερδέψαμε. Το αντίθετο. Έχουμε ακόμα πολύ δουλειά να κάνουμε καθώς ανοίγεται μία ευκαιρία να δουλέψουμε με τον εαυτό μας. Μία πρόκληση και μία σύγκρουση, στην οποία αυτή μπορεί να μας οδηγεί, αποτελεί ένα καλό μάθημα για το μέλλον, όπως άλλωστε όλα τα γεγονότα, αρνητικά και θετικά, στη ζωή μας. Με τη λήξη της και αφού έχουμε ηρεμήσει ψυχολογικά, με καθαρό πλέον μυαλό, πρέπει να ανατρέξουμε σε αυτή, να εξετάσουμε γιατί δεν την αποφύγαμε (εάν έπρεπε να την αποφύγουμε), πώς τη χειριστήκαμε, τί κάναμε σωστά και τί λάθος και τί θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά. Τα ερωτήματα αυτά θα πρέπει να τεθούν για όλα τα στάδια δηλαδή πριν από την πρόκληση, στη διάρκεια αυτής και τέλος στη στιγμή της σύγκρουσης. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουμε να δώσουμε την απαραίτητη και ωφέλιμη ανατροφοδότηση στον ίδιο τον εαυτό μας, βελτιώνοντάς τον όχι μόνο στο συγκεκριμένο θέμα κάνοντας τον πιο έτοιμο, πιο δυνατό και αποτελεσματικότερο αλλά και στην αντιμετώπιση γενικότερα δύσκολων καταστάσεων.

Συμπέρασμα

Η προσδοκία ότι θα περάσουμε τη ζωή μας χωρίς προκλήσεις που οδηγούν σε συγκρούσεις είναι μη ρεαλιστική. Το αντίθετο θα έλεγα. Θα τις βρούμε πολλές φορές μπροστά μας και για αυτό πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ανά πάσα στιγμή χτίζοντας τη στρατηγική μας. Η έλλειψη μίας στρατηγικής θα μας κάνει ευάλωτους στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων τις οποίες εν τέλει δεν πρέπει να φοβόμαστε αλλά αντιθέτως να τις αντιμετωπίζουμε θετικά και να τις βλέπουμε ως ευκαιρίες αυτοβελτίωσης, αυτοανάπτυξης και επίτευξης των στόχων μας με την επιλογή μας να συμμετάσχουμε ή όχι σε αυτές.