Domain Names στις επιχειρήσεις: Νομοθετική προστασία & πρακτική αντιμετώπιση

Υπό το πρίσμα αυτό, η απόκτηση και διασφάλιση των «ονομάτων χώρου» (domain names) για τον προσδιορισμό μια ιστοσελίδας ή ενός ηλεκτρονικού καταστήματος, καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.

Τα «ονόματα χώρου» (domain names) αποτελούν ένα σύγχρονο τρόπο επικοινωνίας και διαφήμισης της εκάστοτε επιχείρησης που διατηρεί μια ηλεκτρονική ιστοσελίδα ή ένα ηλεκτρονικό κατάστημα, στο διαδίκτυο. Η χρήση τους εξυπηρετεί στον προσδιορισμό και άμεση εύρεση της ιστοσελίδας της εκάστοτε επιχείρησης, από τους καταναλωτές. Με απλά λόγια, εάν μια ιστοσελίδα αποτελούσε την έδρα μιας επιχείρησης, τα domain names θα αποτελούσαν τη φυσική διεύθυνση αυτής, με την οποία κάθε καταναλωτής θα μπορούσε να την εντοπίσει στο διαδίκτυο.

Ποια είναι ωστόσο, η νομική διάσταση των domain names στην σύγχρονη νομοθετική πραγματικότητα και ποια η θέση τους μεταξύ άλλων διακριτικών γνωρισμάτων επιχειρήσεων;

Η ραγδαία και αναγκαία είσοδος των επιχειρήσεων στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου και των διαδικτυακών συναλλαγών κατέστησε τα domain names, προσδιοριστικά στοιχεία των δραστηριοτήτων της εκάστοτε επιχείρησης και δη της προελεύσεως των προϊόντων ή υπηρεσιών που η επιχείρηση αυτή διανέμει και πωλεί, μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου. Τα domain names, στην σύγχρονη πραγματικότητα, συνδέονται άρρηκτα ως διακριτικά στοιχεία, με την εκάστοτε επιχείρηση που έχει παρουσία στο διαδίκτυο και με αυτό τον τρόπο εντάσσονται στην ρυθμιστική σφαίρα του δικαίου των διακριτικών γνωρισμάτων (μεταξύ της εμπορικής επωνυμίας, του σήματος, του διακριτικού τίτλου κλπ.).

Η αρεοπαγιτική νομολογία έχει αναγνωρίσει στα domain names τη λειτουργία οιονεί διακριτικού γνωρίσματος (εμπορικού σήματος ή διακριτικού τίτλου), καθ’ όσον δέχθηκε τη σύνδεση των domain names με την εμπορική επιχείρηση, η οποία τα χρησιμοποιεί στο διαδίκτυο στο πλαίσιο ασκήσεως επιχειρηματικής δραστηριότητας, με σκοπό τον προσδιορισμό και την προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών.

Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και με πρόσφατη απόφαση του Εφετείου Αθηνών (ΕφΑθ 2801/2022) με την οποία έγινε δεκτό ότι «η χρήση των domain names, στις επιχειρηματικές συναλλαγές δύναται να συμβάλει στην κτήση ενός διακριτικού γνωρίσματος κατά το ουσιαστικό σύστημα. Ανάλογα με την αντίληψη των συναλλαγών και τη χρήση τους δε, στα domain names μπορεί, μάλιστα, να αποδοθεί λειτουργία είτε διακριτικού τίτλου, είτε ονόματος, είτε ιδιαίτερου διακριτικού γνωρίσματος εμπορευμάτων ή υπηρεσιών.»

Υπό τις ανωτέρω παραδοχές, η διαφύλαξη των συμφερόντων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο συνδέεται και προϋποθέτει την προστασία των domain names ως διακριτικών στοιχείων και δημιουργεί την ανάγκη για θωράκιση τους, μέσω του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου. Η θωράκιση αυτή επιτυγχάνεται με την αναγνώριση των δικαιωμάτων των επιχειρήσεων επι των domain names και την αποτελεσματική διευθέτηση συγκρούσεων μεταξύ domain names, με άλλα διακριτικά γνωρίσματα επιχειρήσεων. Ειδικότερα, ως αναφέρεται στην ανωτέρω απόφαση του Εφετείου Αθηνών, σε περιπτώσεις προσβολής των domain names λόγω της ύπαρξης μεταγενέστερων παρόμοιων διακριτικών γνωρισμάτων (π.χ. σημάτων ή άλλων domain names), «η σύγκρουση, πρέπει να αρθεί κατ’ αρχήν με βάση την αρχή της χρονικής προτεραιότητας κατά τα εν γένει ισχύοντα, απαιτούμενης και της κατάφασης κινδύνου σύγχυσης» ενώ τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις περί αθέμιτων ανταγωνιστικών πρακτικών του ν. 146/1914. Έτσι, αν ένα domain name έχει χρησιμοποιηθεί ως προσδιοριστικό στοιχείο, σε προγενέστερο χρόνο από κάποιο άλλο όμοιο ή ταυτόσημο διακριτικό γνώρισμα επιχείρησης, τότε το domain name υπερισχύει και προστατεύεται έναντι του άλλου διακριτικού γνωρίσματος.

Τι σημαίνουν όμως πρακτικά, όλες οι ανωτέρω νομολογιακές παραδοχές, για τη χρήση και κατοχύρωση των domain names από τις επιχειρήσεις;

Αρχικά, η αναγνώριση της αξίας και οιονεί λειτουργίας των domain names ως προσδιοριστικών στοιχείων των επιχειρήσεων ή/και των αγαθών και υπηρεσιών αυτών, καθιστά αναγκαία τη σταθερή και συστηματική χρήση των domain names από όλες τις επιχειρήσεις. Κρίσιμο είναι επίσης κάθε επιχείρηση να προβαίνει εγκαίρως σε καταχώρηση και δέσμευση του domain name της στο μητρώο ή ανανέωση της ήδη υφιστάμενης καταχώρησης αυτού.

Επιπλέον, η επίλυση συγκρούσεων μεταξύ domain names και άλλων διακριτικών γνωρισμάτων επιχειρήσεων με βάση την αρχή της χρονικής προτεραιότητας, αποτελεί ασφαλιστική δικλείδα για εκείνες τις επιχειρήσεις που ενώ χρησιμοποιούν επί σειρά ετών, domain names για τον προσδιορισμό τους στο διαδίκτυο, έχουν αμελήσει να προβούν στις απαραίτητες νομικές κατοχυρώσεις των εμπορικών τους σημάτων ή επωνυμιών τους, αντίστοιχα. Στις περιπτώσεις αυτές, έστω κι αν οι επιχειρήσεις δεν διαθέτουν κάποιο κατοχυρωμένο σήμα ή επωνυμία από το οποίο να γεννώνται αποκλειστικά δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, τυγχάνουν προστασίας από αθέμιτες ανταγωνιστικές πρακτικές, λόγω της μακροχρόνιας χρήσης και καθιέρωσης των domain names τους, στο διαδίκτυο.

Προσοχή! Η προστασία που παρέχεται και αναγνωρίζεται νομολογιακά, λόγω της χρήσης των domain names ως διακριτικών γνωρισμάτων μιας επιχείρησης, δεν θα πρέπει να αποτρέπει την επιχείρηση αυτή από την κατοχύρωση των σημάτων και λοιπών διακριτικών στοιχείων της.

Τα domain names δεν μπορούν να ταυτισθούν απόλυτα με την εμπορική επωνυμία, το διακριτικό τίτλο και το εμπορικό σήμα. Παρότι δε τα domain names είναι μοναδικά για κάθε επιχείρηση και μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο εμπορικό περιουσιακό στοιχείο, μόνη η καταχώριση και η δέσμευση τους δεν συνιστά, αυτή καθαυτή, δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας και δεν δημιουργεί οιοδήποτε δικαίωμα σε διακριτικό γνώρισμα ή σήμα.

Ως έχει προταθεί από το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) τα domain names και τα εμπορικά σήματα συμπληρώνουν και ενισχύουν το ένα το άλλο, εάν έχουν καταχωρηθεί παράλληλα.

Εν κατακλείδι λοιπόν, είναι ασφαλές να πούμε ότι η κατοχύρωση domain names και εμπορικού σήματος θα πρέπει να αποτελεί μέρος των αρχικών σταδίων ίδρυσης και λειτουργίας μιας επιχείρησης, προκειμένου να εξασφαλιστεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική προστασίας των διακριτικών γνωρισμάτων της επιχείρησης αυτής, έναντι όλων των μορφών κατάχρησης της φήμης και αναγνωρισιμότητας της.