Έλληνες στη Γερμανία: Γιατί έφυγαν, πόσοι θα επέστρεφαν - χαρακτηριστικά και προφίλ ζωής

Η μαζική μετανάστευση ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960, όταν η Ελλάδα, σε φάση οικονομικής δυσπραγίας, υπέγραψε διμερή συμφωνία με τη Δυτική Γερμανία (1960) για την αποστολή “Gastarbeiter” – δηλαδή εργατών φιλοξενούμενων.

Χιλιάδες Έλληνες, κυρίως από αγροτικές περιοχές της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Πελοποννήσου, έφυγαν αναζητώντας εργασία σε εργοστάσια, ορυχεία και κατασκευές.

Τη δεκαετία του 1970, πολλοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα, φέρνοντας και τις οικογένειές τους. Δημιούργησαν κοινότητες, ελληνικά σχολεία και πολιτιστικούς συλλόγους, ενώ ορισμένοι άνοιξαν μικρές επιχειρήσεις. Οι πόλεις με τα περισσότερα μέλη της ελληνικής ομογένειας είναι το Μόναχο, η Στουτγάρδη, η Φρανκφούρτη και το Ντίσελντορφ.

Κατά τις επόμενες δεκαετίες, οι νεότερες γενιές ενσωματώθηκαν περισσότερο στη γερμανική κοινωνία, διατηρώντας ωστόσο ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα.

Μετά το 2010, η οικονομική κρίση στη χώρα οδήγησε σε δεύτερη “μεταναστευτική έξοδο”: αυτή τη φορά, νέοι επιστήμονες, γιατροί, μηχανικοί και επαγγελματίες υψηλής κατάρτισης αναζήτησαν προοπτικές στη Γερμανία, η οποία προσέφερε σταθερότητα και ευκαιρίες.

Ποια είναι η πραγματική εικόνα σήμερα: Μια μελέτη που δείχνει το προφιλ των ανθρώπων και τις συνθήκες που διαμόρφωσαν το φαινόμενο της μετανάστευσης στη Γερμανία

Ποιο είναι το προφίλ των Ελλήνων και Ελληνίδων που ζουν στη Γερμανία; Πώς εντάχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά στην κοινωνία; Αντιμετώπισαν διακρίσεις;

Μετά την πρώτη μελέτη για την ελληνική Διασπορά στο Ηνωμένο Βασίλειο από κοινού με το SEESOX στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (2021), μια νέα δημοσίευση της διαΝΕΟσις εστιάζει στην ελληνική Διασπορά στη Γερμανία.

H έρευνα περιλαμβάνει την πρώτη ποσοτική έρευνα πεδίου για τους Έλληνες στη Γερμανία τα τελευταία χρόνια, καθώς και μια αναλυτική έκθεση με τα αποτελέσματά της.

Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση των βασικών ευρημάτων της μελέτης:

Ελληνίδες και Έλληνες στη Γερμανία

• 500.000 άτομα: Ο πληθυσμός της ελληνικής Διασποράς στη Γερμανία το 2019. Από αυτούς, οι 3 στους 5 είναι μετανάστες πρώτης γενιάς και οι υπόλοιποι δεύτερης ή τρίτης.
• 3 στους 4 διαμένoυν σε τρία ομόσπονδα κρατίδια: Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, Βάδη-Βυρτεμβέργη, Βαυαρία
• 62% των Ελληνίδων και Ελλήνων της Γερμανίας εργάζονται
• 11% είναι συνταξιούχοι
• 11% είναι φοιτητές
• Μόνο 2% δηλώνουν άνεργοι
• 30 ελληνικά σχολεία λειτουργούν στη χώρα, ενώ σε διάφορες περιοχές λειτουργούν τάξεις εκμάθησης ελληνικών.

Γιατί έφυγαν;

• 7 στους 10 μετανάστες πρώτης γενιάς δήλωσαν ότι έφυγαν από την Ελλάδα από ανάγκη ή από συνδυασμό ανάγκης και επιλογής.
• 1 στους 5 χαρακτήρισαν τη μετανάστευση καθαρά ως προσωπική επιλογή.
• 1 στους 3 λέει ότι διάλεξε τη Γερμανία επειδή είχε εκεί φίλους ή συγγενείς.
• 30% των μεταναστριών δηλώνουν ότι επέλεξαν τη Γερμανία, γιατί εκεί θεώρησαν ότι θα βρουν δουλειά (έναντι 19% των ανδρών).
• 18% των αρρένων μεταναστών λένε ότι επέλεξαν τη Γερμανία ως προορισμό σπουδών (έναντι 8% των γυναικών).
• Η ζωή στη Γερμανία

Συναισθήματα για τη χώρα

• 44% αναφέρουν την «ευγνωμοσύνη» ως απάντηση στην ερώτηση «Τι αισθάνεστε όταν σκέφτεστε τη Γερμανία;», ενώ 3 στους 10 αναφέρουν το «ενδιαφέρον» και 1 στους 4 την «ελπίδα».
• 1 στους 3 συνδέει τη Γερμανία με αισθήματα μοναξιάς. Αυτά είναι εντονότερα στους νεότερους, σε εκείνους με χαμηλό εισόδημα και σε όσους δεν μιλούν καλά γερμανικά.

Διακρίσεις

• 7 στους 10 δηλώνουν ότι έχουν δεχθεί υποτιμητικά σχόλια ή άδικη μεταχείριση λόγω της ελληνικής τους καταγωγής τουλάχιστον μία φορά.
• 1 στους 6 λέει ότι αυτό συνέβη «πολλές φορές».
• 7 στους 10 πρώτης γενιάς μετανάστες λένε ότι έχουν βιώσει αδικία στη δουλειά εξαιτίας της καταγωγής τους. Οι νεότερες γενιές (δεύτερη/τρίτη) αντιμετωπίζουν λιγότερα προβλήματα (45%).

Δίκτυα

• 34% βρίσκουν ή βρήκαν δουλειά μέσω φίλων ή συγγενών ελληνικής καταγωγής.
• 7 στους 10 λένε ότι έλαβαν βοήθεια και καθοδήγηση από συγγενείς ή φίλους όταν έφτασαν στη χώρα, είτε για δουλειά είτε για στέγη.
• Οι νεότερες γενιές (δεύτερη/τρίτη) δηλώνουν ότι συμμετέχουν πιο συχνά σε ελληνικούς συλλόγους: 12% δηλώνουν ότι έχουν πάει πολλές φορές σε σχετικές συναντήσεις (έναντι 6% στο σύνολο).

Γλώσσα

• Με μ,ό. 7,9 στα 10 στην ομιλία, και με 7,4 στη γραφή βαθμολογούν οι Ελληνίδες και οι Έλληνες της Γερμανίας τα γερμανικά τους (πάνω από 9,6 σε ομιλία και γραφή για τη δεύτερη και τρίτη γενιά).
• Με μ.ό. 9,1 στην ομιλία και 8,4 στη γραφή βαθμολογούν οι Ελληνίδες και οι Έλληνες της Γερμανίας τα ελληνικά τους (7,8 και 6,7 για τη δεύτερη και τρίτη γενιά).

Οι σχέσεις με την Ελλάδα

• Με μ.ό. 7 στα 10 βαθμολογούν οι περισσότεροι την εγγύτητά τους στην ελληνική κουλτούρα, έναντι 6,3 την εγγύτητά τους στη γερμανική.
• 7 στους 10 λένε ότι επικοινωνούν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα με συγγενείς ή φίλους στην Ελλάδα.
• 6 στους 10 δηλώνουν ότι διαβάζουν ή παρακολουθούν καθημερινά ειδήσεις από την Ελλάδα.
• 84% δηλώνουν ότι επισκέφθηκαν την Ελλάδα τουλάχιστον μία φορά μέσα στον τελευταίο χρόνο, ενώ 1 στους 5 ταξίδεψε 3-5 φορές.
• 1 στους 2 απαντά ότι δεν θα ήθελε να συνεργαστεί επαγγελματικά με επιχειρήσεις ή φορείς στην Ελλάδα.

66% των Ελλήνων της Γερμανίας θεωρούν ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν αναπτύξει αρκετές δράσεις για τους Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό. Τι θα μπορούσαν να κάνουν;

• Να διευκολύνουν τη συνεργασία των Ελλήνων του εξωτερικού με την Ελλάδα (43%).
• Να εφαρμόσουν δομικές αλλαγές στην Ελλάδα οι οποίες θα δώσουν τη δυνατότητα στους Έλληνες του εξωτερικού να επιστρέψουν (39%).
• Να διευκολύνουν περαιτέρω τους Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίζουν από τον τόπο κατοικίας τους (31%).
• 22% των ερωτηθέντων (που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις) δήλωσε ότι ψήφισε στις τελευταίες ελληνικές εκλογές.
• 1 στους 2 δηλώνει πρόθεση να ψηφίσει στις επόμενες εκλογές.

Θα επέστρεφαν;

• Μόνο 1 στους 10 σχεδιάζει να επιστρέψει στην Ελλάδα τα επόμενα τρία χρόνια.
• 7 στους 10 από τους υπόλοιπους λένε ότι θα ήθελαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα κάποια στιγμή στο πιο μακρινό μέλλον.
• Από αυτούς που δηλώνουν οποιαδήποτε πρόθεση επιστροφής:
• 53% σκέφτονται την Ελλάδα ως τόπο για τη συνταξιοδότησή τους.
• 42% θα επέστρεφαν αν έβρισκαν εργασία που θα τους ικανοποιούσε οικονομικά.
• 1 στους 3 θα επέστρεφε «για λόγους νοσταλγίας»
• 26% θα επέστρεφαν αν έβρισκαν εργασία αντίστοιχη με τα προσόντα τους.