Είναι αναπόφευκτο στη ζωή μας να υπάρξουν αναποδιές, δυσάρεστες καταστάσεις και απογοητεύσεις. Απροσδόκητα γεγονότα προκύπτουν που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας. Το ξέσπασμα της πανδημίας, το οποίο φυσικά διακρίνεται για την καθολικότητα του, επηρέασε σύσσωμες πολλές πτυχές της καθημερινότητας μας και ανάλογα με την προσωπική ανθεκτική επένδυση του καθενός, συντελεί στην αναδιαμόρφωση των καθημερινών δραστηριοτήτων.
Προφανώς συναισθήματα λύπης, παραίτησης, απογοήτευσης είναι λογικά και αναμενόμενα. Όμως, αυτό που διαφοροποιεί τους ανθρώπους που εμφανίζουν ανθεκτικότητα (Psychological resilience) είναι η δυνατότητα επανόδου στην αρχική κατάσταση μετά από κάποιο διάστημα. Η επιστροφή στους αρχικούς στόχους, τις προσδοκίες και ουσιαστικά η επιστροφή στον πρότερο τρόπο θέασης των πραγμάτων, στην πρότερη δυναμική. Συνεπακόλουθα, η ικανότητα της προσωπικής ανθεκτικότητας συνδράμει και στην επικράτηση της συλλογικής ανθεκτικότητας και το αντίστροφο. Άλλωστε, η έννοια δεν περιορίζεται στα στενά ατομικά σύνορα, αλλά αναλύεται και σε οργανωσιακό και κοινωνικό πλαίσιο.
O Derek Mowbrays, ο οποίος έχει προσπαθήσει να αποσυνθέσει την έννοια – ομπρέλα της προσωπικής ανθεκτικότητας, έχει καταλήξει σε ορισμένες εκφάνσεις της όπως η αυτογνωσία, η αυτό-παρακίνηση, η αυτοπεποίθηση, οι ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις κ.α. [Derek Mowbray, Derek Mowbray's guide to Personal Resilience, MAS Publishing, April 2012]. Πολλοί ακαδημαϊκοί του ρεύματος της θετικής ψυχολογίας έχουν προσεγγίσει την έννοια της ανθεκτικότητας. Βασικοί παράγοντες που επιδρούν στην ανάπτυξη της προσωπικής ανθεκτικότητάς φαίνεται να είναι χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, συμπεριφορικά χαρακτηριστικά του ατόμου και οι συνθήκες του γύρω περιβάλλοντος που μπορούν να αποτελέσουν υπέδαφος ανάπτυξης ενός ανθεκτικού ατόμου. Η προσαρμογή των συμπεριφορών είναι προφανώς η πιο εφικτή προσέγγιση στην προσπάθεια ανάπτυξης της ανθεκτικότητας, καθώς οι άλλες δύο παράμετροι που προαναφέρθηκαν είναι λιγότερα αντικείμενα προς άμεση τροποποίηση.
Αναφερόμενοι σε συμπεριφορές από τους παράγοντες που κάνουν κάποιον ανθεκτικό, κατατάσσονται μεταξύ άλλων η θετική στάση στις καταστάσεις, αισιοδοξία, δημιουργική επίλυση προβλημάτων, ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων και την ικανότητα να βλέπεις την αποτυχία ως μια μορφή χρήσιμης ανάπτυξης. Ακόμη και μετά από μία μεγάλη ατυχία, οι ανθεκτικοί άνθρωποι είναι πεπεισμένοι πώς τίποτα δεν τελείωσε και υπάρχουν προοπτικές. Βέβαια, παράγοντες του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος με θεμελιώδες την ενεργή στήριξη του περίγυρου, έχουν βαρύνοντα ρόλο στο χρονικό διάστημα που θα οδηγήσει στην επάνοδο.
Μερικά Tips:
- Εξασκηθείτε στο να αναγνωρίζεται τις αρνητικές σκέψεις και να τις μετατρέπετε σε θετικές. Ο διάλογος με τον εαυτό μας (self-dialogue) ως συνειδητή επιλογή βολιδοσκόπησης των σκέψεων και αξιολόγησης της ποιότητας και της χρησιμότητας τους δεδομένων των συνθηκών μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα.
- Αναγνωρίστε τα συναισθήματά σας, προσπαθήστε να τα εκλέξετε και να μην αφεθείτε στην παρόρμηση. Πηγαίνοντας ένα βήμα πιο πίσω, αναγνωρίστε τις σκέψεις και των τρόπο ερμηνείας εξωτερικών γεγονότων που πυροδότησαν αυτά τα συναισθήματα. Φυσικά, αυτό μπορεί να μας οδηγήσει σε πλήθος κατηγοριών για έλλειψη αυθορμητισμού, συναισθηματικότητας και στημένη στάση. Παρόλα αυτά, ο περιορισμός συναισθηματικών εκρήξεων και συμπεριφορών που δε βοηθούν ούτε τον εαυτό μας ούτε τους άλλους είναι προσωπικό θέμα ευθύνης.
- Ορίστε σωστά το πρόβλημα, δείτε ποιες είναι οι εναλλακτικές σας λύσεις και προχωρήστε σε άμεσα βήματα. Πολλές φορές, στο συνονθύλευμα γεγονότων, συναισθημάτων, χασμωδιών και επικρίσεων, δεν ορίζουμε ένα πρόβλημα στη ρεαλιστική του βάση. Στο να εντοπίσουμε λύσεις που μπορεί να αντιμετωπίζουν ορισμένα συμπτώματα του προβλήματος, αλλά δεν εξαλείφουν την ρίζα του. Αποτέλεσμα το πρόβλημα να εμφανίζεται με διαφορετικές μορφές καθώς η ρίζα του συνεχίζει να ευδοκιμεί σε ένα υπέδαφος που πιθανώς ενισχύουν συμπεριφορές μας και προσωπικές στάσεις.
- Θυμηθείτε παλιές σας νίκες και επανόδους από άσχημες καταστάσεις. Θυμηθείτε όλες τις φορές που τα καταφέρατε και βγήκατε νικητές από μία περιπέτεια.
- Έχετε εμπιστοσύνη στη ζωή και στην ροή της. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα προσπαθείτε και δεν θα παλεύετε, αλλά ότι θα νιώθετε μία εσωτερική σιγουριά πως όλα θα γίνουν όπως πρέπει να γίνουν.
Φυσικά, ένα τραυματικό γεγονός θα αφήσει στίγματα που θα ενσωματωθούν έστω και υποσυνείδητα στον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε. Πάραυτα, τα ανθεκτικά άτομα επανέρχονται λειτουργικά και συνεχίζουν αποτελεσματικά να μετουσιώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις σε μία «θετική αντίδραση» σε ένα πείσμα ενάντια στην αυτόματη αδρανοποίηση και παραίτηση που ακολουθεί μία δύσκολη κατάσταση.
Το χτίσιμο της ανθεκτικότητας γίνεται σταδιακά και μαθησιακά, αντιμετωπίζοντας διάφορες καταστάσεις και γεγονότα. Δεν υπάρχει αντίρρηση ότι η δύσκολη τωρινή κατάσταση η οποία εξαρτάται σε μικρό βαθμό από τις ενέργειες μας προκαλεί απογοήτευση, λύπη ή και θυμό. Όπως και οι προσωπικές ιστορίες του καθενός και τα γεγονότα μπορεί να είναι δύσκολο να ξεπεραστούν. Ορισμένες αλλαγές στον τρόπο αντιμετώπισης μέσω μίας συνειδητής προσπάθειας αλλαγής στα καθιερωμένα μοτίβα σκέψεις μπορούν να συνδράμουν σε μία πιο γρήγορη επάνοδο.
Περισσότερα μπορείτε να βρείτε στο Βιβλίο «Φράσεις που μ’ Έμαθαν να ζω» το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Rosili.
Σχόλια