Η Ηγεσία Δεν Είναι Όνειρο Καριέρας. Είναι Καθήκον

Το φαινόμενο δεν είναι σπάνιο. Ένας άνθρωπος με ισχυρή παρουσία, μεγάλη φιλοδοξία και ατσαλάκωτη αυτοπεποίθηση παίρνει προαγωγή σε ηγετική θέση και λίγο αργότερα, αποτυγχάνει. Και δεν αποτυγχάνει επειδή είναι κακός, αλλά δυστυχώς επειδή δεν ήταν ποτέ κατάλληλος. Απλά φαινόταν.

Και σε αυτές τις περιπτώσεις λαμβάνει χώρα ένα σύνηθες λάθος: Μπερδεύουμε το “θέλω” με το “μπορώ”.

Στον επαγγελματικό κόσμο που έχει σχεδόν θεοποιήσει τη φιλοδοξία, συχνά ξεχνάμε κάτι κρίσιμο: Η επιθυμία κάποιου να ηγηθεί δεν σημαίνει ότι πρέπει να το κάνει. Και σίγουρα δεν σημαίνει ότι μπορεί.

Η Παρεξήγηση της Φιλοδοξίας

Η φιλοδοξία είναι πιθανόν το πιο υπερεκτιμημένο “προσόν” στις διαδικασίες ανάδειξης ηγετών.

Βλεπουμε ένα άτομο πρόθυμο, ενεργητικό, παθιασμένο και σκεφτόμαστε: “Αυτός θα τα καταφέρει”. Ναι έτσι φαίνεται, αλλά οι έρευνες δείχνουν το αντίθετο. H φιλοδοξία δεν αποτελεί αξιόπιστο προγνωστικό δείκτη για την ηγετική αποτελεσματικότητα. Διότι πολύ απλά, δε μεταφράζεται αυτόματα σε ενσυναίσθηση, ικανότητα συστημικής σκέψης ή ψυχραιμία υπό πίεση. Η φιλοδοξία απλώς δηλώνει έντονη επιθυμία. Όχι την εσωτερική ωριμότητα που έχει απόλυτη ανάγκη ένας ηγέτης.

Και όσο και αν θα θέλαμε να είναι διαφορετικά, το “θέλω” όσο κι αν λάμπει, δεν είναι το ίδιο με το “ξέρω” και το “μπορώ.”

Γιατί Προάγουμε Λάθος Ανθρώπους

Το φαινόμενο έχει μια απλή εξήγηση: Σε περιβάλλοντα χαμηλής πληροφόρησης - όπως για παράδειγμα σε μια συνέντευξη πρόσληψης - η φιλοδοξία συχνά μοιάζει με ικανότητα. Διότι πολύ απλά, δεν γίνεται να μετρηθεί μέσα σε 40 λεπτά η ψυχική ανθεκτικότητα, η διορατικότητα ή η εσωτερική ωριμότητα κάποιου.

Από την άλλη όμως, μπορείς, να εντυπωσιαστείς από την ενέργεια, τη σιγουριά και το βλέμμα που “καίει”.

Και έτσι, συχνά, ο πιο έντονος ή ο καλώς εννοούμενως θορυβώδης, παίρνει τη θέση. Το πρόβλημα πολλαπλασιάζεται όταν αυτός ο ίδιος ο εργαζόμενος πιστεύει υπερβολικά στο αφήγημά που έχει κατασκευάσει. Του είπαν πολλές φορές ότι “μπορεί να διοικήσει” και κατέληξε να το πιστεύει.

Η ανάγκη για επιβεβαίωση, συνδυασμένη με τη γοητεία της εξουσίας ή των χρημάτων, τον ωθεί προς μια θέση που ίσως δεν ταιριάζει ούτε στον ίδιο και φυσικά ούτε στην ομάδα του.

Και ποιος θα του πει την αλήθεια; Σπάνια κάποιος πέραν της πραγματικοτήτας σε ζημία τόσο του ιδίου όσο και της εταιρείας του.

Η Ηγεσία Δεν Είναι Προνόμιο. Είναι Θυσία

Όποιος βλέπει την ηγεσία ως επιβράβευση, δεν είναι έτοιμος να την αναλάβει. Η ηγεσία είναι αφιέρωση, είναι υπηρεσία και στην ουσία της είναι η πιο αγνή μορφή εταιρικής θυσίας.

Η καθημερινότητα του ηγέτη δεν είναι ένα φωτεινό γραφείο και εσωτερικές παρουσιάσεις. Είναι αμέτρητες σιωπηλές ευθύνες. Διλήμματα χωρίς καθαρές απαντήσεις. Επιλογές που επηρεάζουν άλλους πολύ πριν απ’ τον ίδιο.

Για να το πούμε ξεκάθαρα, η ηγεσία δεν είναι μετάλλιο. Είναι ρόλος έκθεσης, αυτοσυγκράτησης και κυρίως υπέρβασης. Ξεκινά τη στιγμή που τελειώνει η δουλειά όλων των άλλων.

Ο κατάλληλος ηγέτης δεν είναι αυτός που φωνάζει “δώστε μου την ομάδα”. Είναι αυτός που μελετά την ομάδα πριν του τη δώσουν. Που βλέπει τη δυναμική, τα άρρητα μοτίβα, τις σιωπηλές ανάγκες. Που ξέρει πότε να πάρει θέση και πότε να σταθεί λίγο πιο πίσω.

Νομίζω ότι το καλύτερο παράδειγμα για την ηγεσία είναι η γονεϊκότητα. Τρως - αν φας - τελευταίος.

Ποιος Πραγματικά Πρέπει να Ηγείται;

Η απάντηση δεν βρίσκεται στην επιθυμία. Ούτε στον ενθουσιασμό. Αντί να κοιτάμε ποιος διεκδικεί τη θέση, νομίζω πως χρειάζεται να αναρωτηθούμε για τα εξής:

• Ποιον ήδη εμπιστεύονται οι άλλοι;
• Ποιος ενσαρκώνει τις αξίες του οργανισμού χωρίς να ζητά τίτλο;
• Ποιος μπορεί να κρατήσει το εγώ του έξω από το δωμάτιο όταν όλοι οι άλλοι δυσκολεύονται να το κάνουν;

Συχνά, ο καταλληλότερος ηγέτης δεν είναι αυτός που θέλει να διοικήσει. Είναι αυτός που κατανοεί τι σημαίνει να διοικείς και ως εκ τούτου είναι διστακτικός. Η διστακτικότητα του δε δείχνει έλλειμμα. Δείχνει συνειδητότητα.

Τι Πρέπει να Κάνουν οι Οργανισμοί

1. Αναθεωρήστε τα κριτήρια επιλογής ηγετών. Η φιλοδοξία είναι σημαντική, αλλά όχι αρκετή. Και αν δεν συνδυάζεται με εσωτερική ωριμότητα, είναι περισσότερο κίνδυνος παρά προσόν.

2. Δώστε χώρο σε ανθρώπους χαμηλού εγωισμού και υψηλού δυναμικού. Μπορεί να μην προβληθούν από μόνοι τους. Αναγνωρίστε τους εσείς. Άλλωστε ως ηγέτης, θα έπρεπε να μπορείτε να κάνετε.

3. Καλλιεργήστε κουλτούρα αυθεντικής ανατροφοδότησης. Η ειλικρινής και τακτική ανατροφοδότηση προστατεύει τους ανθρώπους από αυταπάτες και τους οργανισμούς από λάθος τοποθετήσεις.

4. Αποσυνδέστε την επαγγελματική εξέλιξη από την υποχρεωτική ανάληψη ηγετικού ρόλου. Δεν θέλουν - και δεν μπορούν - όλοι να διοικήσουν και αυτό είναι απολύτως θεμιτό.

Τελευταία Σκέψη

Ως ψυχοθεραπευτής και executive coach, έχω δει πολλές φορές τις επιπτώσεις της λάθος προαγωγής. Άνθρωποι καλοί και άξιοι, που απλώς δεν έπρεπε να μπουν σε θέση ηγεσίας τουλάχιστον όχι τη στιγμή που το έκαναν. Άνθρωποι που αντί να ανθίσουν, κατέρρευσαν. Που αντί να αναπτυχθούν, γέμισαν ενοχές, εξουθένωση και αμφιβολία.

Η ηγεσία δεν είναι δικαίωμα. Είναι ευθύνη. Και πρέπει να την αναλαμβάνουν εκείνοι που αντέχουν το βάρος της. Όχι μόνο εκείνοι που τους φαίνεται καλή ιδέα.