Παγκόσμια Ημέρα Γυναικείας Επιχειρηματικότητας: Έξι γυναίκες δίνουν πολύτιμα μαθήματα ηγεσίας

Η Παγκόσμια Ημέρα Γυναικείας Επιχειρηματικότητας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 19 Νοεμβρίου, υπενθυμίζοντάς μας σταθερά ανά τα χρόνια ότι δεν αποτελεί απλώς μια ημερομηνία στο ημερολόγιο. Είναι μια υπενθύμιση δύναμης, επιμονής και δημιουργίας· μια γιορτή για όλες τις γυναίκες που τόλμησαν να μετατρέψουν μια ιδέα σε πράξη, εντοπίζοντας το κενό στην αγορά και κάνοντας το leap of faith της δημιουργίας μιας επιχείρησης από το μηδέν.

Με αφορμή τη σημερινή ημέρα, έξι γυναίκες από διαφορετικούς χώρους καταθέτουν την εμπειρία, τη γνώση και την αλήθεια τους. Μιλούν για την αρχή ενός ολιστικού ταξιδιού που ξεκινά από την εσωτερική φωνή, η οποία μας καλεί να αναλάβουμε δράση, και μπορεί να φτάσει μέχρι την ηγεσία ομάδων. Κάνουν, επίσης, αναφορά στην πρόκληση του να ισορροπείς ανάμεσα στον ρόλο της δημιουργού, της ηγέτιδας, της συνεργάτιδας αλλά και του ανθρώπου που δεν θυσιάζει την προσωπική του ζωή, ούτε τα όνειρα και τα όριά του. Δεν παραλείπουν να υπογραμμίσουν την ανάγκη ύπαρξης δικτύου, στήριξης, καθαρών στόχων και αυθεντικότητας, δηλαδή στιβαρά εργαλεία επιβίωσης και όχι απλά θεωρητικές έννοιες.

Αυτό που συνδέει και τις έξι δεν είναι άλλο από την ικανότητά τους να μετατρέπουν κάθε εμπόδιο σε κεφάλαιο σοφίας. Αρνήθηκαν να επιτρέψουν στην αποτυχία να τις στιγματίσει, παίρνοντας αντιθέτως την απόφαση να τη δουν ως διδακτική, μεταμορφωτική εμπειρία. Μέσα από κάθε δυσκολία και ανατροπή, αναδύθηκε μια πιο ώριμη εκδοχή τους.

Είναι κρίσιμης σημασίας να αντιληφθεί κανείς ότι η σύγχρονη γυναικεία επιχειρηματικότητα είναι πολυφωνική και ελπιδοφόρα. Οι γυναίκες γνωρίζουν πια την αξία τους και έχουν συνειδητοποιήσει εκ βαθέων ότι η συναισθηματική νοημοσύνη δεν ταυτίζεται με την "υστερία" και τους "φθηνούς συναισθηματισμούς", όπως ήταν διαδεδομένο κάποτε, αλλά με δύναμη.

Η καθεμία από αυτές αναλύει τι πρέπει να προσέξει μια γυναίκα που θέλει να ιδρύσει επιχείρηση, τι θα αλλάξει στη ζωή όσων γυναικών παίρνουν αυτή την απόφαση και, τέλος, ποιο είναι το πιο απρόσμενο μάθημα που τους δίδαξε η αποτυχία.

«Η ζωή μιας γυναίκας αλλάζει όταν ιδρύει μια επιχείρηση, αλλά όχι με τον τρόπο που συχνά παρουσιάζεται»

Το να ξεκινά μια γυναίκα μια επιχείρηση σήμερα απαιτεί κυρίως καθαρότητα στόχου και πειθαρχία, όπως πιστεύει η Μαρία Νικολακάκη-Κολέτσου, Ιδρύτρια και Διευθύνουσα Σύμβουλος της Blossom Ventures. «Πριν από οτιδήποτε άλλο, χρειάζεται να κατανοήσει βαθιά γιατί θέλει να επιχειρήσει και ποια αξία θα προσφέρει. Τα πρώτα βήματα είναι απλά αλλά κρίσιμα: να επιβεβαιώσει τη ζήτηση για αυτό που δημιουργεί, να στήσει μια μικρή αλλά δυνατή ομάδα, και να εξασφαλίσει ένα στοιχειώδες οικονομικό πλάνο που της επιτρέπει να κινείται με σταθερότητα. Οι κακοτοπιές αποφεύγονται όταν δεν προσπαθεί να τα κάνει όλα μόνη της· χρειάζεται δίκτυο, συμβουλές και την ικανότητα να ακούει.

Η ζωή μιας γυναίκας αλλάζει όταν ιδρύει μια επιχείρηση, αλλά όχι με τον τρόπο που συχνά παρουσιάζεται.  Μαθαίνεις να παίρνεις αποφάσεις γρήγορα, να αντέχεις πίεση, να δουλεύεις με αβεβαιότητα και να χτίζεις εμπιστοσύνη με ανθρώπους που σε στηρίζουν. Ανακαλύπτεις όμως και κάτι απρόσμενο: ότι η αυτοπεποίθηση δεν προηγείται της πράξης· χτίζεται μέσα από την πράξη. Η τελειομανία απομυθοποιείται. 

Το πιο δυνατό μάθημα που πήρα από τις αποτυχίες μου είναι ότι δεν σε ορίζουν. Αντίθετα σε εξελίσσουν. Αν τις αντιμετωπίσεις με καθαρό μυαλό, σου δίνουν καλύτερη κρίση, πιο σταθερή πυξίδα και, τελικά, μια πιο ώριμη εκδοχή του εαυτού σου — απαραίτητη για να ηγηθείς με ουσία», εξηγεί η ίδια.

«Η συνειδητοποίηση ότι η φωνή σου μπορεί να επηρεάσει, να εμπνεύσει και να ανοίξει δρόμους για άλλες γυναίκες -αυτό, για μένα, είναι η ουσία της γυναικείας επιχειρηματικότητας»

«Το σημαντικότερο σημείο στην έναρξη κάθε νέας επιχειρηματικής προσπάθειας είναι να έχεις καθορισμένους στόχους, ένα ξεκάθαρο πλάνο και ένα δυνατό όραμα για το πού θέλεις να φτάσεις τα επόμενα χρόνια. Από εκεί ξεκινούν όλα, διατείνεται η Άννη Καραγκιουλέ, Διευθύνουσα Σύμβουλος της ONI Communications. «Η μελέτη της αγοράς είναι κρίσιμη: να εντοπίσεις το κενό, την ευκαιρία ή την προοπτική και να την προσεγγίσεις με συνέπεια και στρατηγική. Το επόμενο βήμα είναι να επιλέξεις τους σωστούς ανθρώπους γύρω σου, συνεργάτες που εμπιστεύεσαι και που πιστεύουν πραγματικά στο project. Μην φοβηθείς να ζητήσεις βοήθεια ή καθοδήγηση, γιατί το δυνατό δίκτυο είναι ισχύς. Πάνω απ’ όλα, όμως, να μείνεις αυθεντική. Μην προσπαθήσεις να προσαρμοστείς σε πρότυπα που δεν σε εκφράζουν. Στην επιχειρηματικότητα, η αυθεντικότητα είναι ένα από τα πιο ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που μπορείς να έχεις».

«Θα αλλάξουν πολλά, και αυτό είναι το όμορφο κομμάτι. Μια γυναίκα που κάνει το βήμα της επιχειρηματικότητας μαθαίνει να παίρνει αποφάσεις με αυτοπεποίθηση, να αναλαμβάνει ρίσκο και να διαχειρίζεται την αβεβαιότητα με ψυχραιμία. Με τον καιρό, μαθαίνεις να θέτεις προτεραιότητες και να διαχειρίζεσαι τον χρόνο σου πιο αποτελεσματικά. Το πιο δυνατό συναίσθημα είναι η ανεξαρτησία. Η συνειδητοποίηση ότι χτίζεις κάτι δικό σου, ότι η φωνή σου μπορεί να επηρεάσει, να εμπνεύσει και να ανοίξει δρόμους για άλλες γυναίκες. Αυτό, για εμένα, είναι η ουσία της γυναικείας επιχειρηματικότητας.

Όσον αφορά το πιο σημαντικό μάθημα, αυτό είναι ότι η αποτυχία δεν είναι εχθρός, αλλά είναι μέρος της εξέλιξης. Σε περιπτώσεις αποτυχίας καταλαβαίνεις γρήγορα ποια διαδικασία δεν δουλεύει, ποια στρατηγική πρέπει να αναθεωρηθεί και ποιοι συνεργάτες μπορούν να ανταποκριθούν υπό πίεση. Αυτή η γνώση είναι ανεκτίμητη. Η αποτυχία ουσιαστικά σε αναγκάζει να γίνεις πιο αποτελεσματική, πιο ευέλικτη και πιο μεθοδική στις αποφάσεις σου. Δεν είναι ευχάριστη, αλλά επιχειρηματικά είναι συχνά το πιο χρήσιμο feedback που θα πάρεις», συμπληρώνει με σοφία.

«Η αποτυχία; Δάσκαλος με σκληρή φωνή αλλά πολύτιμα μαθήματα»

Σύμφωνα με τη Μαρία Κουναλάκη, Managing Partner και Master Trainer στην Avocado Learning Experience, εταιρείας παροχής εκπαιδευτικών λύσεων και υπηρεσιών στον τομέα της ανάπτυξης δεξιοτήτων, με έμφαση στις εξατομικευμένες και βιωματικές εμπειρίες μάθησης για οργανισμούς, το να ξεκινήσεις μια  επιχείρηση είναι σαν να ρίχνεσαι στη θάλασσα. «Δεν ξέρεις αν θα βρεις μπουνάτσα ή φουρτούνα. Έτσι και για εμάς, μόλις ξεκινήσαμε ήρθε η κρίση του COVDI-19 και ανέτρεψε κάθε σχέδιο ή πλάνο. Για μια γυναίκα, το σημαντικότερο είναι να πιστέψει στην εσωτερική φωνή της, να τολμήσει να κάνει πράξη μια ιδέα που έχει ουσία — όχι απλώς μια τάση. Να ξεκινήσει με γνώση και μεράκι, με σχέδιο, αλλά και να κεφαλαιοποιήσει στα μοναδικά της χαρακτηριστικά. Να μην προσπαθήσει να “μιμηθεί”. Να παραμείνει αυθεντική και να καθοδηγείται από τις αξίες της.  Και κυρίως, να στηριχθεί σε ένα δίκτυο ανθρώπων που θα τη στηρίζουν όταν η αμφιβολία χτυπά την πόρτα. Δηλαδή, ό,τι ακριβώς χρειάζεται να κάνει οποιοσδήποτε!»

Η ζωή μιας γυναίκας που αποφασίζει να ιδρύσει επιχείρηση αλλάζει ριζικά, όπως προσθέτει η Μαρίνα Κουναλάκη. «Ξαφνικά, κάθε απόφαση είναι δική σου — συναρπαστικό και τρομακτικό μαζί. Μαθαίνεις να συνδυάζεις τη διαίσθηση με τη στρατηγική, να δουλεύεις με πάθος, αλλά και να βάζεις όρια, γιατί χωρίς αυτά χάνεται η χαρά της δημιουργίας. Το κυριότερο όμως, είναι ότι αισθάνεσαι τη βαθιά ευθύνη όχι μόνο για σένα, αλλά και για την ομάδα σου. Σκέφτεσαι ολιστικά και λαμβάνεις αποφάσεις σε πολλές διαστάσεις. Κι εδώ, θα πω ότι έχει τεράστια σημασία το ποιοι βρίσκονται κοντά σου, ποιοι είναι αυτοί που σε στηρίζουν. Εγώ έχω την τύχη να έχω ένα σύντροφο, τον Χρήστο Μακέδο, ο οποίος είναι ουσιαστικός συνοδοιπόρος, αλλά και μια ομάδα που μοιράζεται το δικό μου πάθος γι' αυτό που κάνουμε», προσθέτει.

«Η αποτυχία; Δάσκαλος με σκληρή φωνή αλλά πολύτιμα μαθήματα. Με δίδαξε ότι δεν χρειάζεται να τα κάνεις όλα τέλεια· χρειάζεται να επιμένεις με αυθεντικότητα. Κάθε λάθος, κάθε ανατροπή, σε φέρνει πιο κοντά σε εκείνη τη γυναίκα που δεν φοβάται πια — γιατί έμαθε να εμπιστεύεται τον εαυτό της. Αν θεωρήσουμε ότι καταφέραμε να πετύχουμε ως εταιρεία, το οφείλουμε κυρίως στις αποτυχίες μας! Μαθαίνουμε, εξελισσόμαστε και προχωράμε με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση», αναφέρει καταληκτικά.

«Η ίδρυση επιχείρησης είναι μια συνεχής διαδικασία ωρίμανσης που σε φέρνει πιο κοντά στον αληθινό σου εαυτό»

«Δεν πιστεύω ότι μια γυναίκα πρέπει να προσέξει κάτι διαφορετικό από έναν άντρα όταν ιδρύει μια επιχείρηση. Αυτό που πραγματικά μετρά είναι να είναι ο εαυτός της, να πιστεύει στο όραμά της και να μην παρεκκλίνει όταν οι απόψεις των άλλων δεν συμβαδίζουν. Θα υπάρξουν στιγμές που θα προσπαθήσουν να την αποσυντονίσουν ή να τη κάνουν να αμφισβητήσει τον δρόμο της. Εκεί χρειάζεται πίστη, συνέπεια και καθαρό βλέμμα στον στόχο. Αν ξέρεις γιατί κάνεις κάτι και πού κοιτάς, εκεί θα φτάσεις», εξηγεί η Ελένη Παπαδόγιαννη, Διευθύνουσα Σύμβουλος της ZonePage, μιας ψηφιακής διαφημιστικής εταιρείας με έδρα την Αθήνα, που εξειδικεύεται στο Health Marketing. 

«Η ζωή μιας γυναίκας αλλάζει όταν αποφασίζει να ιδρύσει επιχείρηση. Ο χρόνος αποκτά άλλη αξία, οι προτεραιότητες αναδιατάσσονται, και η ευθύνη γίνεται καθημερινός σύντροφος. Μαθαίνεις να ισορροπείς ανάμεσα στο προσωπικό και το επαγγελματικό, να λειτουργείς με πειθαρχία αλλά και ενσυναίσθηση. Είναι μια συνεχής διαδικασία ωρίμανσης που σε φέρνει πιο κοντά στον αληθινό σου εαυτό. Οι αποτυχίες είναι πολλές αλλά και απαραίτητες. Το σημαντικό είναι να μην τις φοβάσαι. Κάθε φορά που κάτι δεν πηγαίνει όπως το είχες φανταστεί, αποκτάς σοφία, αντοχή και καθαρότητα. Το μεγαλύτερο μάθημα για μένα ήταν να εμπιστεύομαι εμένα. Να μην καθορίζομαι από τις φωνές γύρω μου, αλλά από τη δική μου εσωτερική πυξίδα», προσθέτει.

«Όταν μια γυναίκα αποφασίζει να ιδρύσει επιχείρηση, αλλάζει πρώτα η σχέση της με τον εαυτό της»

Για μια γυναίκα που θέλει να ιδρύσει επιχείρηση, το πιο σημαντικό είναι να ξεκινήσει από μέσα προς τα έξω. Πριν από τα spreadsheets και τα business plans, χρειάζεται μια στιγμή ειλικρινούς ησυχίας: Τι θέλω πραγματικά να δημιουργήσω; Ποια ανάγκη εξυπηρετώ; Πώς θέλω να αισθάνομαι καθώς το δημιουργώ;

Αυτή είναι η άποψη της Βάσιας Μανίκα, Ιδρύτριας της Wellbeing Innovations, μιας boutique εταιρείας που παρέχει εκπαιδευτικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες ευημερίας (wellbeing) τόσο σε εταιρείες όσο και σε ιδιώτες 

«Η διαύγεια αυτή γίνεται πυξίδα. Και όταν υπάρχει πυξίδα, οι κακοτοπιές γίνονται απλώς στροφές, όχι αδιέξοδα. Και, ταυτόχρονα, εξασκούμε την ευελιξία μας. Κάτι που βλέπω συχνά — και το έχω ζήσει κι εγώ — είναι η παγίδα του "να τα κάνω όλα". Η τελειομανία, το να προσπαθείς να είσαι η στρατηγός, η εκτελέστρια, η ομάδα υποστήριξης και η ψυχολόγος του εαυτού σου ταυτόχρονα. Η επιχειρηματικότητα, όμως, ανθίζει όταν επιτρέπουμε χώρο: χώρο για συνεργασίες, για υποστήριξη, για λόγια που ειπώνονται με καθαρή καρδιά, με ευαλωτότητα και όχι με εκνευρισμό ή εξάντληση.

Στα πρακτικά βήματα, θεωρώ πολύ σημαντικό η δημιουργός να χτίσει ένα οικονομικό πλάνο που δίνει σταθερότητα, ένα δίκτυο ανθρώπων με τους οποίους υπάρχει ειλικρινής σχέση, καθώς και μια προσωπική ρουτίνα που τροφοδοτεί ενέργεια, όχι που την εξαντλεί. Όταν μια γυναίκα αποφασίζει να ιδρύσει επιχείρηση, αλλάζει πρώτα η σχέση της με τον εαυτό της. Ξαφνικά, δεν κινείται μόνο μέσα σε έναν ρόλο· δημιουργεί κάτι που έχει παλμό, κατεύθυνση και ανάγκες — και καλείται να σταθεί απέναντί του με αλήθεια», υποστηρίζει.

«Η επιχειρηματικότητα φέρνει μαζί της μια σιωπηλή πρόσκληση ωρίμανσης. Σε καλεί να καλλιεργήσεις όρια, να ζητάς βοήθεια χωρίς ενοχή ή ντροπή, να εμπιστεύεσαι ανθρώπους που ευθυγραμμίζονται με τις αξίες σου. Σε καλεί, επίσης, να αναπτύξεις μια νέα σχέση με την αβεβαιότητα: όχι ως απειλή, αλλά ως μέρος της δημιουργικής διαδικασίας. Και υπάρχει κι ένα κομμάτι που θεωρώ βαθιά μεταμορφωτικό: Σταδιακά συνειδητοποιείς ότι η ηγεσία δεν είναι εξουσία. Είναι συσχέτιση. Είναι επιρροή που γεννιέται από το παράδειγμα, τη συνέπεια και την παρουσία σου, όχι από το βάρος της φωνής σου»,, σημειώνει περαιτέρω η Βάσια Μανίκα.

«Το πιο απρόσμενο μάθημα που μου δίδαξε η αποτυχία είναι ότι δεν έρχεται ποτέ για να σε μικρύνει· έρχεται για να σε ωριμάσει. Έχω περάσει από δύο προηγούμενες επιχειρηματικές διαδρομές πριν φτάσω στη Wellbeing Innovations. Καθεμία τους με δίδαξε κάτι που δεν θα μπορούσα να μάθω αλλιώς: πώς να ακούω βαθύτερα, πώς να επιλέγω συνεργασίες, πώς να ξεχωρίζω τον θόρυβο από την αλήθεια. Και σήμερα, στην τρίτη απόπειρά μου, αισθάνομαι ότι λειτουργώ από μια πιο ώριμη εκδοχή του εαυτού μου. Και ξέρω πως η επόμενη εκδοχή μου θα είναι ακόμη πιο ώριμη από τη σημερινή — γιατί αυτός είναι ο ρυθμός της εξέλιξης, όταν την τιμάς», δηλώνει η ίδια.

«Η επιχειρηματικότητα σε αναγκάζει να είσαι παρούσα σε κάθε απόφαση»

Όταν μια γυναίκα αποφασίζει να ιδρύσει τη δική της επιχείρηση, καλείται να κινηθεί με στρατηγική, αυθεντικότητα και καθαρή εικόνα του περιβάλλοντος στο οποίο δρα. Η Δάφνη Τσεβρένη, Συνιδρύτρια & Chief Revenue Officer της Clio Muse Tours, εξηγεί ότι «οι γυναίκες επιχειρηματίες έχουμε ένα φυσικό πλεονέκτημα: βλέπουμε τα πράγματα ολιστικά. Το σημαντικό είναι να μείνουμε αυθεντικές, αλλά με στρατηγική. Να γνωρίζουμε το περιβάλλον, να στηριζόμαστε σε ανθρώπους που εμπιστευόμαστε και να κτίζουμε ξεκάθαρα βήματα. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο αποφεύγουμε κακοτοπιές, αλλά αξιοποιούμε στο έπακρο τις δυνατότητές μας.»

Σύμφωνα με την ίδια, η επιχειρηματικότητα φέρνει σημαντικές αλλαγές και στον τρόπο έκφρασης. Όπως σημειώνει, «αλλάζει ο τρόπος που εκφράζεσαι και διεκδικείς. Γίνεσαι πιο direct, λες πιο καθαρά αυτό που θέλεις και μαθαίνεις να βάζεις όρια χωρίς ενοχές. Η επιχειρηματικότητα σε αναγκάζει να είσαι ξεκάθαρη, αποτελεσματική και παρούσα σε κάθε απόφαση.» Αυτή η μετάβαση δεν είναι μόνο επαγγελματική· είναι και βαθιά προσωπική.

Τέλος, μιλά για τον ρόλο της αποτυχίας στο επιχειρείν, υπογραμμίζοντας ότι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της επιτυχίας. «Κατάλαβα ότι αποτυχία και επιτυχία πάνε μαζί. Κάθε λάθος ανοίγει χώρο για κάτι καλύτερο και σε αναγκάζει να εξελιχθείς. Η αποτυχία δεν σε ρίχνει· σε κατευθύνει πιο σωστά και σου δείχνει τι πραγματικά δουλεύει.» Η οπτική της αναδεικνύει την αξία της μάθησης μέσα από τις δυσκολίες και τη συνεχή εξέλιξη που απαιτεί το επιχειρηματικό ταξίδι.