Η Καριέρα Ως Τοξική Σχέση

Το είπε σχεδόν ψιθυριστά. Σαν να ντρεπόταν. «Δεν μπορώ να σταματήσω. Δεν ξέρω ποιος είμαι χωρίς αυτό.»

Το ενδιαφέρον ήταν ότι δε μιλούσε για κάποια εξάρτηση που θα έβρισκες σε εγχειρίδιο ψυχοπαθολογίας. Μιλούσε για τη δουλειά του. Ήταν CEO και είχε μόλις επιστρέψει στο γραφείο μετά από ένα μικρό εγκεφαλικό επεισόδιο που είχε αγνοήσει επί μέρες. Η εταιρεία πήγαινε εξαιρετικά. Εκείνος, όχι. Και δυστυχώς δεν είναι ο μόνος.

Όταν δουλεύεις με ηγέτες, το βλέπεις ξανά και ξανά: Άνθρωποι εξαιρετικοί, πανίσχυροι, απόλυτα λειτουργικοί και ταυτόχρονα, απολύτως εξαντλημένοι. Όχι επειδή απέτυχαν, αλλά επειδή ξόδεψαν ολόκληρο τον εαυτό τους για να διατηρήσουν την αίσθηση ότι αξίζουν.

Όταν η Καριέρα Παύει να Είναι Ρόλος και Γίνεται Ταυτότητα

Δεν είναι πάντα σαφές το πότε συμβαίνει.

Μια μέρα, δεν δουλεύεις απλώς πολύ, αλλά δουλεύεις για να μην νιώσεις το κενό. Η δουλειά παύει να είναι το μέσο για να προσφέρεις ή να δημιουργήσεις και γίνεται το μοναδικό μέρος στο οποίο νιώθεις αρκετός, ικανός και ζωντανός. Αυτό μήπως είναι πάθος; Όχι. Είναι εθισμός.

Και όπως κάθε εθισμός, ξεκινά από μια ανάγκη και καταλήγει σε μια απώλεια.

Η Ψυχοδυναμική της Υπερ-Απόδοσης

Η σύγχρονη εργασιομανία δεν είναι αποτέλεσμα φιλοδοξίας ή πειθαρχίας. Είναι στρατηγική αποφυγής. Ο άνθρωπος που δεν σταματά να δουλεύει δεν προσπαθεί να πετύχει. Προσπαθεί να μην πονά.

Ο Gabor Maté το λέει ξεκάθαρα και έχει δίκιο: “Πίσω από κάθε εθισμό υπάρχει μια πληγή και μια προσπάθεια να τη μουδιάσεις.” Η επίδοση γίνεται το φάρμακο. Η επίτευξη, η ένεση ανακούφισης και η κούραση, το ναρκωτικό που σε προστατεύει από το να νιώσεις.

Τι Φωνάζει το Σώμα Και Δεν Θέλουμε να Ακούσουμε

Η εξάρτηση από τη δουλειά δεν ξεκινά στο γραφείο. Ξεκινά στο σώμα, όταν παύεις να το ακούς. Αϋπνία. Κόπωση που δεν φεύγει ούτε με ύπνο. Κρίσεις πανικού μεταμφιεσμένες σε “πρόβλημα αναπνοής” και ένα κορμί που αρχίζει να φωνάζει, όταν η ταυτότητα που έχεις δημιουργήσει, σε καταστρέφει.

Και η αλήθεια εδώ είναι αρκετά απλή: Το “είμαι όσο αποδίδω και αν δεν αποδίδω δεν είμαι” θα σε αφανίσει. Απλά και ξεκάθαρα.

Η Ενοχή του Σταματήματος

Το πιο δύσκολο κομμάτι στην προσπάθεια των εργασιομανών να απεξαρτηθούν, δεν είναι να σταματήσουν. Είναι να μη νιώθουν ενοχή όταν σταματούν. Έχω ακούσει δεκάδες εκδοχές της ίδιας φράσης:

«Αν σταματήσω, θα χάσω τη θέση μου.» «Αν ξεκουραστώ, θα νιώσω άχρηστος.» «Αν πω όχι, θα χάσω την ευκαιρία.»

Όχι. Αν δεν πεις όχι, θα χάσεις τον εαυτό σου.

Η Καριέρα Ως Τοξική Σχέση

Η τοξική σχέση δεν είναι αυτή που δεν έχει καλές στιγμές. Είναι αυτή στην οποία χρειάζεται να αγνοείς συνεχώς τον εαυτό σου για να τη διατηρήσεις.

Με την καριέρα, το μοτίβο είναι ίδιο:

• Δεν μπορείς να φύγεις από το γραφείο γιατί φοβάσαι τη σιωπή που θα συναντήσεις.
• Χρειάζεσαι συνεχή επιβεβαίωση για να νιώσεις ότι υπάρχεις.
• Η δουλειά είναι το μόνο μέρος που νιώθεις αρκετός,

Αν ισχύουν αυτά, δεν εργάζεσαι απλώς σκληρά. Είσαι συναισθηματικά εξαρτημένος.

Πώς Αρχίζει η Απεξάρτηση

Όχι με ένα νέο app. Ούτε με breaks των 15 λεπτών. Αρχίζει με μια φράση που πονά:

«Αυτό που κάνω δεν είναι βιώσιμο.»

Και από εκεί, με τις δύσκολες ερωτήσεις:

• Πότε ήταν η τελευταία φορά που ένιωσα χαρά χωρίς να επιτύχω κάτι;
• Τι χρειάζομαι και δεν τολμώ να ζητήσω;
• Ποιος είμαι όταν δεν δουλεύω;

Η επανασύνδεση αρχίζει εκεί. Όταν καταλαβαίνεις δηλαδή, ότι ο τρόπος που ζεις σε απομακρύνει από το ποιος είσαι.

Μικρές Πράξεις Απελευθέρωσης

Ξεκίνα απλά και ταπεινά. Όχι για να ξεκουραστείς. Αλλά για να ξαναθυμηθείς πώς είναι να υπάρχεις χωρίς να αποδίδεις. Μην απαντήσεις το επόμενο email μετά τις 7. Βγες για περπάτημα χωρίς podcast. Κλείσε το laptop μία ώρα νωρίτερα και κάθισε αγκαλιά με την αμηχανία σου.

Όχι γιατί πρέπει. Αλλά γιατί μπορείς. Γιατί δεν μπορείς να συνεχίσεις χωρίς αν δεν το κάνεις.

Ένα Τελικό Ερώτημα

Αν αύριο η δουλειά σου εξαφανιζόταν…

Δεν άλλαζε, δεν χειροτέρευε αλλά απλώς, έπαυε να υπάρχει. Ποιο κομμάτι του εαυτού σου θα φοβόσουν ότι θα χαθεί μαζί της; Αν η απάντηση είναι: «Ολόκληρος εγώ», τότε ίσως δεν είναι απλώς καιρός για αλλαγή αλλά καιρός για επιστροφή.

Σε σένα. Πριν από τον τίτλο. Πριν από το βιογραφικό. Πριν από την απόδοση. Και εκεί ίσως να ξαναβρείς και την επιθυμία. Όχι για να δουλέψεις περισσότερο. Αλλά για να ζήσεις αλλιώς. Το αξίζεις.

Στο εύχομαι.

“Παλιέ μου φίλε τί γυρεύεις; χρόνια ξενιτεμένος ήρθες με εικόνες που έχεις αναθρέψει κάτω από ξένους ουρανούς μακριά απ' τον τόπο το δικό σου.”

Γιώργος Σεφέρης, Ο γυρισμός του ξενιτεμένου