Η Τέχνη του Να Μην Έχεις Τίποτα να Κάνεις

Η πλήξη είναι πια ανούσια. Μοιάζει ασήμαντη και σχεδόν παιδική. Νιώθουμε πως χάνουμε το χρόνο μας. Πάρα ταύτα, σε έναν κόσμο που κινείται με ρυθμούς edge computing και instant messaging, η ανικανότητα να μείνεις για λίγο χωρίς ερέθισμα αποτελεί σοβαρό προσωπικό και οργανωσιακό εμπόδιο και ακόμα περισσότερο, συνιστά μία βαθιά ανθρώπινη απώλεια. Ας το δούμε όμως υπό το φακό της εργασίας και της ηγεσίας.

Γιατί και οι Ηγέτες Χρειάζονται Πλήξη

Στην πραγματικότητα, η πλήξη δεν είναι διακοπή από τη δουλειά. Είναι η συνθήκη που επιτρέπει στη δουλειά - και στη σκέψη - να έχουν νόημα, να αποκτούν βάθος και διεισδυτικότητα.

Η έρευνα δείχνει ότι στα διαστήματα όπου ο νους δεν εκτελεί εντολές, ενεργοποιούνται νευρωνικά δίκτυα που συνδέονται με:

• Στρατηγική διορατικότητα
• Δημιουργικότητα
• Επεξεργασία συναισθημάτων
• Επίλυση σύνθετων προβλημάτων.

Στον κόσμο της ηγεσίας, τα παραπάνω δεν είναι πολυτέλειες, είναι προϋποθέσεις. Και η εποχή μας, έχει καταφέρει κάτι απολύτως εντυπωσιακό: Να εξαλείψει σχεδόν πλήρως αυτά τα κενά διαστήματα. Κάθε μικρή αναμονή, κάθε παύση, κάθε κενό γεμίζει - πρέπει επιτακτικά να γεμίσει - με μια γρήγορη τουλάχιστον ματιά στο κινητό. Δεν αναπνέουμε πια. Ζούμε υπό συνεχή διάσπαση της προσοχής μας.

Και κάπως έτσι, χάνονται δύο “θεμελιώδη” θεμέλια:

Η καθαρότητα της σκέψης και η καθαρότητα του εαυτού.

Το Corporate Παράδοξο της Πλήξης

Πολλές εταιρείες επενδύουν στη δημιουργικότητα, στην καινοτομία και στην οξυδερκή στρατηγική σκέψη. Λίγες όμως προστατεύουν το περιβάλλον που τις επιτρέπει.

Συχνά συναντά κανείς κουλτούρες όπου:

• κάθε λεπτό πρέπει να είναι “productive”
• κάθε κενό πρέπει να γεμίσει
• κάθε σιωπή πρέπει να μετατραπεί σε update
• κάθε συνάντηση πρέπει να έχει διαφάνειες
• κάθε διαδρομή στο αυτοκίνητο πρέπει να έχει podcast

Αυτό δεν είναι απόδοση. Είναι υπερδιέγερση. Και η υπερδιέγερση είναι ο στραγγαλιστής της στρατηγικής σκέψης. Η πλήξη, αντιθέτως, δημιουργεί τον χώρο που απαιτεί η ανώτερη γνωστική λειτουργία:

• Χώρο για ενσωμάτωση πληροφοριών.
• Χώρο για συνθετική σκέψη.
• Χώρο για ειλικρίνεια.

Στην πραγματικότητα, πολλοί ηγέτες δεν έχουν έλλειψη χρόνου. Έχουν έλλειψη χώρου.

Τι Πραγματικά Φοβόμαστε Πίσω από την Πλήξη

Η πρόκληση της πλήξης δεν είναι ότι είναι απλώς βαρετή. Το πρόβλημα είναι πως είναι αποκαλυπτική. Όταν ο νους δεν έχει κάτι να κάνει, αρχίζει να στρέφεται προς τα μέσα, προς ερωτήματα που συνήθως παραμένουν κάτω από τα layers του πήγαινε-έλα:

• “Ζω σε ρυθμό που αντέχω;”
• “Τα κίνητρά μου είναι όντως δικά μου;”
• “Με γεμίζει αυτό που κάνω ή απλώς με χρειάζεται;”
• “Τι θα έλεγα στη ζωή μου αν με άκουγα πραγματικά;”

Η παύση είναι ο καθρέφτης που αποφεύγουμε να κοιτάξουμε φοβούμενοι για αυτό που θα αντικρίσουμε. Και η αποφυγή αυτή δεν είναι αδυναμία. Είναι απολύτως φυσική, ανθρώπινη άμυνα. Το κενό ανασύρει το νόημα και το νόημα απαιτεί θάρρος. Το νόημα σε φέρνει σε σύγκρουση με τον εαυτό σου.

Ιδωμένη από αυτό το φίλτρο, η πλήξη είναι υπαρξιακή πράξη. Θέλει αντοχή. Θέλει δέσμευση να μείνεις λίγο με αυτό που δεν μπορείς να ελέγξεις: τις σκέψεις σου.

Η Πλήξη ως Οργανωσιακός Επιταχυντής

Στον χώρο των επιχειρήσεων, η πλήξη παίζει έναν ρόλο που δεν συζητάμε αρκετά. Είναι το πεδίο στο οποίο συμβαίνουν τρία πράγματα:

1. Βάθος Αντί για Ταχύτητα

Οι καλύτερες αποφάσεις δεν παίρνονται όταν είμαστε απασχολημένοι. Παίρνονται όταν έχουμε χώρο να σκεφτούμε. Χωρίς παύση δεν υπάρχει στρατηγική, υπάρχει μόνο διαχείριση.

2. Δημιουργικότητα Χωρίς Άγχος

Η δημιουργικότητα δεν έρχεται επειδή απλά το επιθυμούμε. Εμφανίζεται όταν το μυαλό χαλαρώνει αρκετά ώστε να συνδυάσει ιδέες που δεν φαίνονται σχετικές. Πλήξη = χρόνος για σύνθεση.

3. Ψυχολογική Αντοχή

Η ικανότητα να μένεις σε ένα κενό χωρίς να παθαίνεις πανικό είναι μορφή ηγετικής ωριμότητας. Οι παύσεις χτίζουν την ψυχική σταθερότητα που χρειάζεται μια ηγετική ομάδα σε πίεση.

Επιστροφή στην Ικανότητα της Παύσης

Αν θέλουμε η πλήξη να γίνει εργαλείο και όχι απειλή, χρειάζεται να τη συστηματοποιήσουμε και να  την κάνουμε πρακτική. Τρεις κινήσεις αρκούν:

1. Οικοδεσπότες Κενών Στιγμών

Συναντήσεις με 5 λεπτά σιωπής πριν αρχίσουν. Διαδρομές χωρίς ήχο. Κενά ανάμεσα σε calls. Η στρατηγική σκέψη δεν χρειάζεται περισσότερο χρόνο χρειάζεται λιγότερη βιασύνη.

2. Μικρές ψηφιακές αποσυνδέσεις

Όχι detox. Όχι ηρωισμούς. Απλώς μικρά διαστήματα όπου το τηλέφωνο μένει στην τσάντα.

Όχι ως άσκηση αυτοελέγχου, αλλά ως άσκηση αυτοσεβασμού.

3. Καθόλου multitasking στις παύσεις

Η παύση δεν πρέπει να γίνει άλλο ένα productivity hack. Δεν χρειάζεται στόχο. Χρειάζεται χώρο. Απλά να υπάρξει.

Τελικά, τι Σημαίνει “Να Μην Έχεις Τίποτα Να Κάνεις”;

• Σημαίνει να δημιουργείς τον ψυχικό χώρο από τον οποίο γεννιούνται καλύτερες αποφάσεις, αυθεντικότερες σχέσεις, ομορφότερες ιδέες. Σημαίνει να σταματάς την εσωτερική φυγή.
• Σημαίνει να επιτρέπεις στο νόημα να αναδυθεί πριν το πνίξει η ταχύτητα. Σε ένα corporate περιβάλλον που είτε το ομολογεί είτε όχι, αποθεώνει το occupied mind η τέχνη του να μην έχεις τίποτα να κάνεις είναι ίσως η πιο υποτιμημένη ικανότητα ηγεσίας.

Και, κάπως ειρωνικά, από τις πιο παραγωγικές.